SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 136
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २. धुतङ्गनिद्देसो (दुतियो परिच्छेदो) १. इदानि येहि अप्पिच्छतासन्तुट्ठितादीहि गुणेहि वृत्तप्पकारस्स सीलस्स वोदानं होति, ते गुणे सम्पादेतुं यस्मा समादिन्नसीलेन योगिना धुतङ्गसमादानं कातब्बं । एवं हिस्स अप्पिच्छतासन्तुट्ठितासल्लेखपविवेकापचयविरियारम्भसुभरतादिगुणसलिलविक्खालितमलं सीलं चेव सुपरिसुद्धं भविस्सति, वतानि च सम्पज्जिस्सन्ति । इति अनवज्जसीलब्बतगुणपरिसुद्धसब्बसमाचारो पोंराणे अरियवंसत्तये पतिट्ठाय चतुत्थस्स भावनारामतासङ्ग्रातस्स अरियवंसस्स अधिगमारहो भविस्सति, तस्मा धुतङ्गकथं आरभिस्साम । रङ्गा २. भगवता हि परिच्च लोकामिसानं काये च जीविते च अनपेक्खानं अनुलोमपटिपदं येव आराधेतुकामानं कुलपुत्तानं तेरस धुतङ्गानि अनुञ्ञतानि । सेय्यथीदं - १. पंसुकूलिकङ्ग, २. तेचीवरिकङ्ग, ३. पिण्डपातिकङ्गं, ४. सपदानचारिकङ्ग, ५. एकासनिक, ६. पत्तपिण्डिकङ्गं, ७. खलुपच्छाभत्तिकङ्गं, ८. आरञ्ञिकङ्ग, ९. रुक्खमूलिकङ्ग, १०. अब्भोकासिकङ्गं, ११. सोसानिकङ्ग, १२. यथासन्थतिकङ्ग, १३. नेसज्जिकङ्गं ति । तेसं अत्थादितो विनिच्छयो अत्थतो लक्खणादीहि समादानविधानतो । तत्थ धुताङ्गनिर्देश (द्वितीय परिच्छेद) धुताङ्गकथा - प्रयोजन १. अब मैं धुताङ्ग - कथा का आरम्भ करूँगा; क्योंकि जिन अल्पेच्छुता, सन्तोष आदि गुणों द्वारा प्रथम शीलनिर्देश में उक्त प्रकार के शील की विशुद्धि (= व्यवदान) होती है, उन गुणों की प्राप्ति के लिये शील का पालन करने वाले योगावचर को इन धुताङ्गों का धारण करना अत्यावश्यक है। यों, . इस योगावचर के अल्पेच्छुता, सन्तोष, विवेक, क्लेशक्षय, कुशल के लिये उद्योग एवं अल्प आवश्यकताओं (= सुभरता) वाला होना आदि गुणरूपी जल से प्रक्षालित शील भी परिशुद्ध होगा एवं व्रत भी पूर्ण होंगे। इस तरह जब उस योगी का आचरण, अभिनन्दनीय शीलव्रतरूपी गुणो द्वारा शुद्ध हो जायगा, तब वह प्राचीन योगियों द्वारा परिपालित आर्यवंशत्रय (१ चीवर, २ पिण्डपात एवं ३ शयनासन से सन्तोष) प्रतिष्ठित होकर चतुर्थ भावनारामता' नामक आर्यवंश की प्राप्ति के योग्य होगा। अतः योगावचर भिक्षु को इन सब धुताङ्गों का ज्ञान कराने के लिये यहाँ धुताङ्गवर्णन आवश्यक है। तेरह धुताङ्गों का नाम २. भगवान् ने लाभ - सत्कार आदि लौकिक भोग (लोक - आमिष) के त्यागी, शरीर और जीवन के प्रति निरपेक्ष (बेपरवाह ) एवं अनुलोम प्रतिपदा ( = विपश्यना ) को ही पूर्ण करने के इच्छुक कुलपुत्रों के हितार्थ तेरह (१३) धुतानों का विधान किया है। वे तेरह धुताङ्ग ये हैं १. पांशुकूलिकाम, २. त्रैचीवरिकाङ्ग, ३. पिण्डपातिकाङ्ग ४ सापदानचारिकाङ्ग ५. ऐकासनिकास, ६ पात्रपिण्डिकाम, ७ खलुपश्चाद्भक्तिकाङ्ग, ८. आरण्यिकाङ्ग ९ वृक्षमूलिकाम. १०. आभ्यवकाशिकाङ्ग ११. श्माशानिकाम, १२ याथासंस्थितिकाङ्ग एवं १३ नैषधिकाङ्गः ।
SR No.002428
Book TitleVisuddhimaggo Part 01
Original Sutra AuthorN/A
AuthorDwarikadas Shastri, Tapasya Upadhyay
PublisherBauddh Bharti
Publication Year1998
Total Pages322
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size8 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy