________________
विज्ञानसिद्धिः
२९ तदभावेऽपि तद्भावात्। चित्तमात्रप्रतिबद्धञ्च चित्तं तद्विशेषस्तु कायांदिहेतुकः। अतो नायं हेतुः न च तन्निवृ'त्या निवृत्तिश्चित्तस्य। नित्यानुबन्धितया हेतुत्वमभिप्रेत्य चास्मिन् सतीदं भवतीति सप्तम्युच्यते।' तस्मादिति च पञ्चमी तद्धत्वनुवद्धां कार्यताञ्चाभिप्रेत्योत्पादादिति चो'च्यते।(५१) ___ननु हेतुरुपकारकः कथञ्चिदुपकुर्वन् दृश्यते च* कदाचिद्देहश्चित्तमत आह (1)
अस्तूपकारको वापि कदाचिश्चित्तसन्ततेः। वहयादिवद् घटादीनां विनिवृत्तिने तावता 1५२॥
अस्तूपकार को वापि कदाचिच्चित्तसन्ततेहो बल्यादिवद् घटादीनां न च तावतोपकारकनिवृत्त्या उपकार्यस्य निवृत्तिः। न हि वह्निर्घटस्यापाकमुपकारं कुर्वन्नपि स्वनिवृत्त्या निवर्तकः। (५२) किञ्च' (1) अनिवृत्तिप्रसङ्गश्च देहे तिष्ठति चेतसः ।
अनिवृत्तिप्रसङ्गश्च बेहे तिष्ठति चेतसः । स्वजातिनिरपेक्षस्य देहमात्रहेतुकस्याविकलहेतोरनुत्पत्त्ययोगात् ततो यावद्धतुस्तावन्न मरणं भवेत्।
ii. न प्राणापानहेतुकं चित्तम्
प्राणापानावपि चित्तकारणं तयोचकल्यान्मरणावस्थामान चित्तोत्पाद इति चेत्। आह (1)
तद्भावभावाद् वश्यत्वात् प्राणापनौ ततो न तत् ॥५३॥
तस्य चित्तस्य भावे भावात् प्राणापानौ ततो भवतः। चित्तवश्यत्वाच्च तत एव तौ न तु ताभ्यां तच्चित्तं विपर्ययात्।(५३)
'आरूप्ये भावात्।
कार्योत्पादनसमर्थस्य पूर्व भावः कारणत्वं सप्तम्या पञ्चम्या च निविष्टं तदुत्तरत्वं कार्यत्वं प्रथममाह।
न चेदृशोन्वयः कायचित्तयोरस्ति दृश्यते वा। ४ परं पृच्छति। यदि वह्नपादिवत्तथा प्रवीपहेतुः तया देहश्चतन्यावश्च ।
कायाश्रितज्ञानद्वारेण। 'यवि देहः कारणं बुद्धः। • आकुञ्चनप्रसारणवत्।
