Pramanvarttikam

SR No.: 002419
Original Sutra Author: N/A
Author: Rahul Sankrutyayan
Publisher: Allahabad Law Journal Press
Total Pages: 610
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 11 MB

Page 534

५०८
प्र० वा वृत्तौ० (४ परिच्छेदः) एकोपलम्भानुभवादिदं नोपलभे इति ।
बुद्धरुपलभे वेति कल्पिकायाः समुद्भवः ॥२७०॥ एकज्ञानसंसर्गिण एकस्य प्रदेशस् योपलम्भानुभवात् स्वसम्वेदनादनन्तरं घटादि नोपलभ्यते। इदं प्रदेशाभ्युपल' भ्यत इति कल्पिकाया बुद्धः स्ववेदनविषयीकृतविधिप्रतिषेधानुकारिण्याः समुद्भवो भवतीति स्वसम्वेदनादेवानुपलम्भसिद्धिः। (२७०)
(४) विशिष्टवेदनादानां विशेषावगमः भवतु ज्ञानं स्वसम्वेदनविषययोनियोरन्योन्यभेदस्तु केन ज्ञायते इत्याह'।
विशेषो गम्यतेऽर्थानां विशिष्टादेव वेदनात् ।
तयाभूतात्मसंपत्ति दधीहेतुरस्य च ॥२७१॥ - अर्थानां विषेशो (? शेषो)ऽन्योन्यं भेदो गम्यते (1) विशिष्टप्रतिनियताकारावेज वेदनात् । अस्य सम्वेदनस्य तयोर्भवानियताकारत्वं तस्य षियः सम्वेदमस्य तु साधनं तथाभूता प्रतिनियताकारा परनिरपेक्षप्रकाशात्मसंपत्तिरपरोक्षता। (२७१) . .
तस्मात् खतो धियोर्मेदसिद्धिस्ताभ्यां तदर्थयोः।
अन्यथा बनवस्थातो भेदः सिध्येन्न कस्यचित् ॥२७२॥ तस्माद् थियो भेवस्य स्वतः प्रतिनियतात् अपरोक्षप्रकाशात् स्वरूपत' एव सिदिः। ताभ्यां भिन्नतया सिद्धाभ्यां तयोरर्थयोः सारूप्यजनकयोर्भेदसिद्धिः। अन्यथा यद्येवं नेष्यते तदाऽपराभ्यां भेदसिद्धिर्व्वक्तव्या। तयोश्च भेदसिद्धौ भेदनाहकता युक्तेति तद्भदग्राहकमपरं द्वयमेष्टव्यं । एवमपरापरापेक्षायामनवस्थातः न कस्यचिद् भेदः सिध्येत्। (२७२)
कविशिष्टरूपानुभवादन्यथान्यनिराक्रिया।
तद्विशिष्टोपलम्भोतः तस्याप्यनुपलम्भनम् ॥२७॥ अतो विशिष्टस्य नियतस्य रूपस्यानुभवादन्यथान्यस्य निराक्रिया न भवति । अतस्तस्मात् प्रतिषेध्याद् विशिष्टस्य भिन्नस्य प्रदेशादेरुपलम्भस्तस्य प्रतिषेध्यस्याप्यनुपलम्भनं । (२७३)
समन्यसंसगिणः। एकोपलम्भादिति वाच्येऽनुभवग्रहणप्रयोजनमाह। मार्यसत्तामात्रेण। 'किमित्याह। 'नार्थस्यवान्यतो ज्ञानात्।