Pramanvarttikam

SR No.: 002419
Original Sutra Author: N/A
Author: Rahul Sankrutyayan
Publisher: Allahabad Law Journal Press
Total Pages: 610
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 11 MB

Page 460

प्र० वा० वृत्तौ ० (४ परिच्छेदः)
विशेषाश्रयरहितैर्गोपालकादिभिर्द्ध मेन लिङ्गेन नानलो ग्राह्यः । (५३)
न च कस्यचित् सिद्धान्तसम्बन्धो युक्तः । तथा हि सम्बन्धो भवन् सहजो वा भवेदपाधिको वा (1) द्वयमपि निषेद्धुमाह ।
१ रिक्तस्य जन्तोर्जातस्य गुणदोषमपश्यतः । विलब्धा वत केनामी सिद्धान्तविषमग्रहाः || ५४ ॥
४३४
रिक्तस्य तुच्छस्य सिद्धान्तरहितस्य जन्तोर्जातस्यानेन सहज सम्बन्धाभाव - निमित्तमुक्तं । गुणदोषं प्रामाण्याप्रामाण्यनिबन्धनमपश्यतः । अनेनोपाधिकसम्बन्धनिमित्ताभाव उक्तः । ४ केनानर्थपटीयसा सिद्धान्ता एव विषमग्रहा दुष्परिहारत्वादिमे विलब्धा ६ वत येषु स्वामित्वेन जन्तवो व्यवहरन्ति । न हि कर्णनाश (? स ) मिव सिद्धान्तः प्राणिसहजः । नापि दोषोज्जितगुणोपपन्नः प्रमाणमिव विचारात् प्राक् सिद्धान्तः सिद्धो येन समर्थविषयः स्यात्। (५४)
किञ्च (1)
यदि साधन एकत्र सर्व शास्त्रं निदर्शने ।
दर्शयेत् साधनं स्यादित्येषा लोकोत्तरा स्थितिः ॥५५॥
यदि साधन एकत्र सर्व्व' शास्त्रं शास्त्रार्थं निदर्शने दृष्टान्ते वादी दर्शयेत् तदा तत् साधनं स्यात् (1) न त्वेकस्य शास्त्रदर्शितधर्मस्यान्वये । एतच्च न क्वचित्
872 साधने कत्तुं शक्यमिति लोकाति' क्रान्ता स्थितिरेषा । (५५)
अपि च (1)
असम्बद्धस्य धर्मस्य किमसिद्धौ न सिध्यति । हेतुस्तत्साधनायोक्तः किं दुष्टस्तत्र सिध्यति ॥५६॥
असम्बद्धस्य साधयितुमप्रवृत्तस्य धर्मस्याकाशगुणत्वादेः कृतकत्वाद्धेतोव्विपर्यासनादसिद्धौ सत्यां सिसाधयिषितं हेतुव्यापकमनित्यत्वं किं न सिध्यति । न हि व्यापकमन्तरेण व्याप्यं भवति । हेतुस्तस्य व्यापकस्य साधनायोक्तः किन्दुष्टः
" शास्त्रापरिग्रहेण सिद्धिप्रतिबन्धात् ।
२ 'सहजः कर्णादिवत् । औपाधिकः स्वयं गुणदोषपरीक्षयाभ्युपगच्छतः ।
५ आगममात्रेण । 8 उपहसति । * त्याजयितुमशक्यत्वात् ।
६ अस्यायमागमो नास्येति ।