Page Text
________________
मीमांसकमतमिरातः
३९३
arted मित्येव वचनं यथाऽर्थस्याविसम्वादिमो ज्ञानस्य साधनं यस्मात् पुरुषस्यागसा दोषेणादुष्टोपि वह्नयादिर्नीलोत्पला दावन्यथा अपरार्थज्ञानहेतुर्दृष्ट: । ( २८४)
(ख) अकृतकत्वे ज्ञानहेतुत्वाभावः
किञ्च (1)
न ज्ञानहेतुतैव स्यात् तस्मिन्नकृतके मते ।
नित्येभ्यो वस्तुसामर्थ्यात् न च जन्मास्ति कस्यचित् ॥ २८५॥
तस्मिन् शब्देऽकृतके मते ज्ञानहेतुतैव न स्यात् न हि नित्येभ्यो वस्तु - सामर्थ्यात् कार्यजन्माशक्तेः कस्यचित् ज्ञानस्यान्यस्य वा जन्मास्ति ( 1 ) क्रमाक्रमयोर्व्यापकयोनित्यान्निवृत्तेः । तद्वयाप्यस्य सामर्थ्यस्याभावात् । (२८५)
(ग) शब्दे समारोपितगोचरा बुद्धयः
तस्मात् (1)
विकल्पवासनोद्भूताः समारोपितगोचराः । जायन्ते बुद्धयस्तत्र केवलं नार्थगोचराः || २८६ ।।
तत्रानित्यात्मन्युच्चरिते शब्देऽनाद्यन्तेन विकल्पेन चित्तसन्ततावारोपिताया वासनाया विकल्पिक बुद्धयो जायन्ते * समारोपित ' ' गोचराः कल्पितार्थ
の
१ शक्यनिश्चयः । १२ ज्योत्स्नादि ।
३ न हि रागादि पुंदोषसंस्कारादेवार्थेषु ज्ञाप्येषु ज्ञापकानां शब्दानां ज्ञानभ्रमः प्रकृत्यापि मिथ्याज्ञानजननस्य संभाव्यत्वाद् वने दवो रात्रौ नीलोत्पलो रक्तप्रति - . भासि ज्ञानहेतु ज्योत्स्ना पीते शुक्लज्ञानहेतुरिति विना पुरुषञ्च दृष्टेर्व्वनदवादेः; " वादेः सहकारि बलादस्त्वन्यथात्वं नित्ये तु नैवमिति चेत्र शब्देपि सङ्केतसहकार्यपेक्षत्वादनपेक्ष्य ज्ञानजननस्वभावत्वे सङ्केतकरणव्यापारम्विनापि वेदादर्थज्ञानं सर्व्वस्य सदा स्यान्न चैवं तन्न स्थितस्वभावतेति मिथ्याज्ञानहेतुत्वं तदवस्थं । " इष्टे सति ।
प्रतीत्य जन्मकाले यत् तदजनकं रूपं तत्स्थस्याजनकत्वात् ।
• एतत्परिहाराय नित्यं स्वकार्यजननञ्च मिथ्याऽदर्शनात्
= नित्याकाशादिभ्यो बुद्धयो भवन्तीत्यपि मृषा न ता ( : ) तद्भावभाविन्य:
क्रमयौगपद्यार्थक्रियाविरोधात् ।
१० आकाशाद्याकारः ।
* स्वागमसंस्कारकल्पनाया बाह्यत्वेन ततः ।
५०
| SR No. | 002419 |
| Book Title | Pramanvarttikam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rahul Sankrutyayan |
| Publisher | Allahabad Law Journal Press |
| Publication Year | |
| Total Pages | 610 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 11 MB |