Page Text
________________
आगमचिन्ता
ऽगत्या । अत्यन्तपरोक्षेष्वर्थेषु दानहिंसाचेतनादिष्वर्थानयंश्रवणादागमप्रामाण्यमनाश्रित्य स्थातुमसामर्थ्यादेतद्भावे विरोधाभावाच्च सत्यां प्रवृत्ती? वर मेव प्रवृत्तिरित्यगत्या ऽनुमानतोक्ता । न तु वस्तुतो वचनानामर्थेषु नान्तरीयकत्वाभावात्। (२१६)
किम्वा (1)
हेयोपादेयतत्त्वस्य सोपायस्य प्रसिद्धितः । प्रधानार्थाविसम्वादादनुमानम्परत्र वा ॥ २१७॥
किन्तु (1)
हेयस्य दुःखसत्यस्य उपादेयस्य निरोधसत्यस्य सोपायस्य यथाक्रमं समुदयसत्यस्य समार्गसत्यस्य चागमोक्तवस्तुबलप्रवृत्तेनानुमाने प्रसिद्धितो निश्चयात् । सत्यचतुष्टयाधिगमस्य निर्वाणहेतुत्वेन प्रधानार्थस्याविसम्वादात् । परत्रात्यन्तपरोक्षेप्यर्थे भगवद्वचनादुत्पन्नं ज्ञानमनुमानं युक्तमिति वा पक्षान्तरं । (२१७) पुरुषातिशयापेक्षं यथार्थमपरे विदुः ।
इष्टो यमर्थः प्रत्येतुं शक्यः सोतिशयो यदि ॥२१८॥
अपरे नै या यि का दयः पुरुषस्यातिशयापेक्षं यथाभूतार्थदर्शि तदाख्यात् पुरुषप्रणीतं वचनं यथार्थं सत्यार्थं प्रतिजानीयुः ( 1 )
सिद्धान्तमाह (1) पुरुषातिशयप्रणीतं वचनं प्रमाणमितीष्टोऽयमर्थो यदि पुरुषाणां सोतिशयो ज्ञातुं शक्यः स्यात् ।
(१) पौरुषेयत्वे
क. पुरुषातिशयप्रणीतं वचनं प्रमाणम्
३६५
श्रयमेवं न वेत्यन्यदोषानिर्दोषतापि वा । दुर्लभत्वात् प्रमाणानां दुर्बोधेत्यपरे विदुः ॥२१९॥
अयं पुमानेवंद्वोषवान् न वा निर्दोष इत्यन्यस्य' दोषा निर्दोषतापि वा प्रमो- 72b णानां दुर्लभत्वाद् वुर्बोधे 'त्यपरे सौगता विदुः । दुब्बधेत्यन्यदोषा इत्यनेन लिङ्ग' वचनविपरिणामेन सम्बन्धनीयं ।
' न तु प्रमाणगम्य एवार्थे विसंवादकात् । संभवात् । अथवा । " तत्त्वमविपरीतं रूपं ।
अतोन्यथापरोक्षे प्रवृत्य- ' अन्यगुणदोषनिश्चायकानां ।
चैतसानामतीन्द्रियत्वात् नापि रागाद्यनुमेयाः कायवचसां प्रतिसंख्य
यान्यथात्वस्य शक्यत्वात् ।
पुल्लिङ्गबहुवचनं कृत्वा ।
| SR No. | 002419 |
| Book Title | Pramanvarttikam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rahul Sankrutyayan |
| Publisher | Allahabad Law Journal Press |
| Publication Year | |
| Total Pages | 610 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 11 MB |