Page Text
________________
.. . शब्दचिन्ता (अनुपलबिजिन्सा) - विकल्पवासनाप्रभवत्वात् । तदध्यवसायेन तद्विषयत्वात् । तत्र भावोपादानो विकल्पः पटादिरभावोपादानः शशविशा (?षा) णादिः। उभयोपादानः प्रधानेश्वरादिः। .
तस्मिन् भावानुपादाने साध्येऽस्यानुपलम्भनम् ॥२०५॥
तथा हेतुने तस्यैवाभावः शब्दप्रयोगतः। ....... तस्मिन् शब्दार्थे प्रधानादौ भावानुपादाने भावभूतप्रधानाश्रये साम्येऽस्य Trb प्रधाना'देस्तथा (बाह्य)भावाश्रयत्वेनानुपलम्भनं हेतुर्व्यवहारसाधनः। न तु तस्य' शब्दार्थस्यैवाभावः प्रधानादिशब्दस्य तत्प्रतिपादकस्य प्रयोगतः ॥ ____ यदि तु वस्त्वेव शब्दविषयस्तदा (1) .
परमार्थंकतानत्वे शब्दानामनिबन्धना ॥२०६॥ ---
न स्यात् प्रवृत्तिरर्थेषु दर्शनान्तरभेदिषु । . परमार्थकतानत्वे परमार्थेकपर (वृत्ति)त्वे शबानामर्थेषु वर्शनान्तरणविषु प्रतिदर्शनं भिन्नाभ्युपग मेन नित्यत्वानित्यत्वत्रिगुणीमयत्वादिकल्पितभेदेषु अनिबन्धना परमार्थनिबन्धनरहिता प्रवृत्तिर्न स्यात् । न हि परस्परविरुवा बहवो धर्मा एकत्र सन्ति।
अतीताजातयोऽपि न च स्यादनृतार्थता ॥२०७॥ .
वाचः कस्याश्चिदित्येषा बौद्धार्थविषया मता। अतीताजातयोप्यिसतोर्न स्याच्छन्दवृत्तिः। न च कस्याश्चिद् बानोऽनतार्थता स्यात् । अर्थमन्तरेण शब्दाभावात् । यस्मादेते दोषा वस्तुविषयत्वे वाच इति तस्मादेषा बौद्धार्थविषया कल्पि'तार्थगोचरा मता। .. यश्च शब्दार्थः तस्य भावानुपादानत्वं साध्यते न तु स एव निषिध्यतेऽन्यथा (1)
शब्दार्थापह्नवे साध्ये धर्माधारनिराकृतेः ।।२०८॥ न साध्यः समुदायः स्यात् सिद्धो धर्मश्च केवलः ।
'बुद्धित्तिनो धर्मिणः। 'प्रधानादिविकल्पप्रतिभासस्य बाह्योपादानस्वानुपलम्भोस्तीति नापक्षधर्मः।
विकल्पस्थस्य॥ । यदि स्वलक्षणमभिधेयं स्यात् तदा तत्प्रतिषेऽनर्यकस्य शम्बस्याप्रयोगः स्यात् न चैतत्। 'स्वलक्ष (त्वे) ... सिद्धान्त (त्वे)। .
• वाक्। 'विकल्पभासी।
| SR No. | 002419 |
| Book Title | Pramanvarttikam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rahul Sankrutyayan |
| Publisher | Allahabad Law Journal Press |
| Publication Year | |
| Total Pages | 610 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 11 MB |