________________
१४८
प्र० वा० मुली (३ परिच्छेदः)
तत् कार्य कारण ओोकं तत्स्वलक्षणमिष्यते ॥ १७१ ॥ तस्यागाप्तिफलाः सर्वाः पुरुषाणां प्रवृत्तयः ।
याकार तु यद्रूपं तत्कार्यं कारणञ्चोक्तं तत्स्वलक्षणमिष्यते (i) तस्य स्यावाप्तिस्तत्फलाः पुरुषाणामर्थानर्थप्राप्तिपरिहारैषिणां प्रवृत्तयः सर्व्वाः ।
किञ्च (1)
यथाऽभेदाविशेषेपि न सर्व सर्व्वसाधनम् ॥ १७२ ॥ तया भेदाविशेषेपि न सर्व्व सर्व्वसाधनम् ।
सांख्यस्यापि मते यथाऽभेदस्य प्रधानात्मतया सव्र्व्वभावेष्वविशेषेपि न सव्र्व्व व्यक्तं सर्व्वस्य कार्यस्य साधनं हेतुः । तथा भेदाविशेषेपि न सव्र्व्वं क्षितिबीजानलशिलादिकं सर्व्वस्य तापाङकुरादेः साधनं ।
भेदे हि कारकं किचिद वस्तुधर्मतया भवेत् ॥ १७३ ॥
विशेषान्तराद् भेदे हि सति वस्तुधर्मतया वस्तुस्वभावत्वात् किञ्चिद् वस्तु कारकं भवेत् । न सर्व्वमिति युक्तं स्वहेतुबलायातत्वाद् भिन्नशक्तिकत्वस्य । (१७३ ) . • अभेदे तु विरुध्येते तस्यैकस्य क्रियाक्रिये ।
अभेदे तु सव्र्व्वभावानां विरुध्येते तस्यैकस्याङकुरादेः क्रियाक्रिये बीजरूपतया प्रमाणमङकुरकारकमकारकञ्च दहनरूपतया । विप्रतिषिद्धचैतत् ' 1. कथमेकस्य युक्तं ॥
भेदोप्यस्त्यक्रियातश्चेत् न कुर्युः सहकारिणः ॥ १७४॥
व्यक्तीनां मिथो व्यक्तिरूपतया भेदोप्यस्ति । व्यक्त्यन्तरसाध्यस्य कार्यस्याक्रियातश्वेत् । तदा भेदात् सहकारिणः कार्यं न कुर्युः । एकस्य यः कारकः स्वभावस्तस्यान्यत्राभावात् । (१७४)
पर्यायेणाथ कर्तृत्वं स किं तस्यैव वस्तुनः ।
विशेषरूपं ।
एवं मीमांसकादि मतेन प्रातिभासिकं सामान्यं निरस्यानुमानिकं
प्रत्याह ।
बौद्धस्य ।
* त्रैगुण्यस्य बीजवहनाद्यात्मकस्य ।
* अभवे तु तस्य सर्व्वत्राभिन्नत्वात् क्रियाक्रिये विरुद्ध ।
