Pramanvarttikam

SR No.: 002419
Original Sutra Author: N/A
Author: Rahul Sankrutyayan
Publisher: Allahabad Law Journal Press
Total Pages: 610
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 11 MB

Page 336

१० . प्र० वा. वृत्तौ (३ परिच्छेदः) प्रतीयो नेतरः। न खल्वस्मन्मते प्रत्यक्ष निश्च यात्मकं नाप्यनुभवमात्राधीनो निश्चयो येन सर्वथा निश्चयप्रसङ्गः। किन्तु यत्र व्यवच्छेदे ऽभ्यासादयः सहकारिणः प्रत्यक्षस्य सन्ति स निश्चीयते नात्य इति युक्तो विभागः।(५७)
१ तत्रापि चान्यव्यावृत्तिरन्यव्यावृत्त इत्यपि।
शब्दाश्व निश्चयाश्चैव निमित्तमनुरुन्धते ॥५८।। तत्रापि चान्यापोहेपि शब्दविकल्पविषयेऽन्यव्यावृत्तिरन्यव्यावृत्त इत्यपि (1) ये शाश्व. निश्चयाश्चैव भिन्नविषया इव प्रवर्तन्ते न ते व्यावृत्तिव्यावृत्तयोवास्तवभेदनिबन्धनाः किन्तर्हि संकेतमेव भेदव्यवहारव्यस्थापकं वक्ष्यमाणनिमित्तमनुरुन्धतेऽनुवर्तन्ते। यदि गोरन्याऽगोव्यावृत्तिस्तदा यथा गौरगोरश्वादे
वित्तस्तथागोव्यावृत्तेरपि व्यावृत्तः। ततश्चाश्वादिवद् गोरगौरेव स्यात्। यो ह्यगोमासावृत्तः सोऽगौर्यथाश्वादिौश्च तथेति स्यात् । तथाऽगोव्यावृत्ति - रपि न प्राप्नोति। सर्वस्यैवागोत्वात्। गोरगोरन्यत्वे हि तस्माद् व्यावृत्तिः स्यात् । यदा तु गौरेव नास्ति तदा कस्य कस्माद् व्यावृत्तिः। तस्मान्न व्यावृत्तिमावृत्तयोवस्तुतो भेदः । (५८) .. तत॥
द्वयोरेकामिधानेपि वित्तियतिरेकिणी।
भिन्नमर्थमिवान्वेति वाच्यते स विशेषतः ॥१९॥ योावृत्तिव्यावृत्तयोरेकस्यार्थस्याभिषानेपि वस्तुतो विभक्तिः षष्ठ्यादिमंतिरेको वाच्यभेदः तद्वती। व्यावृत्तस्य व्यावृत्तिरिति भिन्नमिवार्थमन्वेत्यनु
कपमिदानीमनिश्चीयमानं प्रत्यक्षणापि प्रहीतमिति चेन्न प्रत्यक्ष निश्चयेन यहाति किन्तु तत्प्रतिभासेन (0) शम्वप्रतिपत्यो वस्तु संकेतभेदान्न तत्वतो वाच्यभेवः। संकेतभेदश्चानन्तरं भेदान्तरेत्याधुक्तः।।
अनुभवो हि पटीयान् स्मृतिबीजमाषते निश्चयः स्मृतिरूपः। ..
बोपाध्याये पितर्यागच्छति पिता मे आगच्छतीति तत्रापि तारतम्यात् पूर्वपरविकल्पजननशक्तिः।
अब गोरश्वावव्यावृत्तिावृत्तो गौरिति वा यदा क्रियते तदा व्यावृत्तिततोस्तुतो भेवे सामान्यं नामान्तरेणोक्तं स्यात् व्यावृत्तिरिति । अभेदेपि शानशब्बयो बो (स्वलक्षणात्) न स्यादित्याह(1)एकमानेन सर्वसिद्धौ मानान्तरादिवर्म तववस्या