________________
टालीइं । पाछि राजानि तेडी महाश्वेता नगरमा गई । नगर मोहलनी रचना जोई, महाचेता नि राजा, कादंबरी पासिं जण २ आव्यां । कादंबरी देखी राजा मोह्यो । कादंबरीइं राजानूं वृत्तांत महाश्वेतानें पूर्छ । कादंबरी विस्मय पामी । पछि राजा शीघ्र आज्ञा मागी, महाश्वेतानि आश्रम आवी अचछोदसरि स्नान राजा करि छि । एटलि पहलू सैन्य राजानूं हतूं ते पग जोतां आवी म्यल्युं । एटलिं गंधर्व पासिं हतां तेहांनि राजाइं शीख दीखी । ते गंधर्व घरि गयां । पछी राजा चंद्रापीड पत्रलेषा वैशंपायन आगलि पाछली बात कही विरहनी महाश्वेता कादंबरीनानी । पछि बीजि दिन कादंबरी पासिथी सेवक एक राजा पासिं आव्यो । राजाई पूर्छ कुशल छि ? कह्यु कादंबरी विरहिणी तमारू एक स्मरण करी छि । एक हार मोकल्यो छि । ते राजाई कंठ धरो । सर्व वृत्तांत त्याहार्नु सांभली, पत्र लेखानि राजानो भाणेज मेघनादनि लेईनिं साथिं राजा कादंबरीनि नगरी आवी कादंबरीनि घेरी गयो । महाश्वेता कादंबरीनि प्रणाम करो । पत्रलेखा रूप देखी बेही मोहि सुंदरी । राजाई महाघेता कादंबरीशुं गोष्टि करी, विवाह मेली शीख मागी कटकमाहि जावानी । एटलिं सविं कर्तुं पत्रलेखानि मेहली जाओ । परुंहणा छिं । पुंठीथी पत्रलेखा माोकलशुं। राजा मेहली कटक जातां पितानो काशद आव्यो, ते कागलमांहि लिखु हतुं, येह विहला आवयो । माबाप माया धरिइ छइं । ते वैशंपायनने पत्र देखाडी कह्यु, मेघनाद साथिं पत्रलेखानि तेडी तमे मोकलयो । तमे लस्कर लेई अहां रहयो । हं पिता पासि चालं छ। ते कहि चाल्यो । कादंबरी महाश्वेतानि नमस्कार कहियो । हुं उतावलो आव्योस । चालतां वाटिं चंडिका स्थानक आव्यो । ते प्रणाम करी उज्जयिनी नगरी आव्यो । पिताने म्यल्यो । शुकनाश प्रधाननि कयुं वैशंपायन तमारो पुत्र त्यहां मेलो छिं, एटलिं थोडि दिने मेघनाद पत्रलेषानि तेडी आव्यो छि । वैशंपायन कटक पासे त्यहां रह्यो छि । पत्रलेषानि कादंबरीनां समाचार पूछया कह्यु, तेह विरह वार्ता कही न जाए । तम विना घणूं दुखी छि घणूं शृं कहुं-देह मेहलशें सही । एटलिं पूर्व कादंबरी थई ।
हवे उत्तर कादंबरी बाणपुत्रि पुलिंदइ पूरी करी तेहनो आरंभपत्रलेखा राजाने कहि छि । हुं राजाने तेडी आव्योश, इम कादंबरी महाश्वेतानि हुं कही आवी छु । चंद्रापीड सकाम थको गया आव्यानो शोच करि छिं । एटलिं मातायिं राजा चंद्रापीड तेडयो । पत्रलेखानि तेडीनि पासि सपत्नीक गयो । पगे लागी वल्यो । एटलिं वली केयूरक कादंबरी पासिंथी आव्यो । कुशल पर्छ । कादंबरीना विरहनी वात सांभली चंद्रापीड मूर्छित थयो । शुद्धि थई । गयानो शोच करि छि । माबापनी आज्ञा विना किम जैएं । आज्ञा मांगतां शुं कहीए । एह शोच करि छिं । विचारी परलूं येह, मैघनाद पत्रलेखा तमे केयूर साथिं आगलि थां जाओ यम कादंबरीनूं समाधान करो। यम मरि नहीं । हुं वैशंपायननी वाट जोऊ छु । आवितो हं साथिं आवं छ । इम कही वोलाव्यां । पछि थोडे दिवसे तारापीडिं चंद्रपीडनिं परणाव्यानी वात मांडी । चंद्रापीडिं आनंद पाम्यं । हवि कादंबरी म्यल्यानो योग दीसि छि । पछि प्रधान द्वारा पितानि वीनती करी वैशंपायननि म्यल्यानी आज्ञा मागी । आज्ञा हुई। चंद्रापीड चाल्यो । कटक बाहरि मेहली छानो गयो । नगरमांहि वैशंपायननो समाचार पूछयो । इंद्रायुध घोडानि इंधाणिं राजा सर्वे ओलख्यो । वैशंपायन विपरीत राजानि शृं कहीशिं एहवो विचार करी लोके राजा उतारो । राजा शोच करि छिं ये कुशल होई तो वैशंपायन मुने मिलवा आविं । पणि वैशंपायन नथी । एह शोक करइ छई। घणं आनंद करि छिं । एटलिं सेवक कहि छि-वैशंपायन छिं । वैशंपायन जीवतो अमे मेहल्यो छि, पणि ते वात छि ते सांभलो । तमे गयां पछी वैशंपायन अच्छोदसर नाही महादेवना दर्शननि गयो । अमे साथिं हता । त्यहां एक आश्रम दीठो, त्यहां स्तंभनी परि रह्यो । ते ठाम मुंकिं नही । जन्मांतरनूं काई संभारिं शोच करतो रह्यो । उत्तर काई आपि नही । लतामंडप उपरिथी हुं नही आबू । ते नाव्यो । वैरागी थई रह्यो । पछि अमे आग्रह तेडयानो घणो कीधो । पछि कह्यु-हुँ नीकलूं तो मरूं सही । पछि मेहली अमे आव्या । पछि देहरामां खोलतो हिंडि । स्वास मेहली बोल्यो येह माहरी आस म करशो, तमे जाओ । पछिं सर्वत्रि रात्रिव पासिं रही अमे अहां आव्या छु । एह वात सांभली राजा दुखी थयो । त्यहां चाल्यो । विचारूं, ये अछोदसरिं वैशंपायन हशिं त्यहां मोटूं तीर्थ छि । पहलू हूं अजाणिं तीर्थ गयो हतो, हवि माता-पितानी आज्ञा मांगी तीर्थ जैए तो भलू छि । पछि कटक मेहली उजेणी गयो मित्रनो शोच करतो । एह वात वैशंपायननी त्यहां माता पिताइं सांभली विलाप कीधो; येह पुत्र वैरागी थयो । तेथी घणूं दुख पामतो हशि । पछि राजपुत्र चंद्रापीडई कयूं ते वैशंपायन मज विना
परिशिष्टम्
कादम्बरी।