________________
चिकित्साकलिका। जटिला। लवङ्ग लवङ्गपुष्पम् । अगुरु लोहम् । त्वक् वरांगम् । पत्रं तमालपत्रम् । उरंगकेसरं नागकेसरम् । इति एलादिरयं गणः एकादशः॥ ५८॥
___ एलादिगण-छोटी इलायची, गुग्गुलु, देवदारु, कुन्दुरु (शल्लकीनिर्यास), मुरामांसी, स्थौणेयक (थूनेर ), रेणुका, तगर, चण्डा, चोरक, चोच (गन्धबाला) लालचन्दन, नखी, श्रीवास, ध्यामक ( सुगन्धितृण), स्पृक्का, केसर, कुष्ठ, तुरुष्क (शिलक) प्रियङ्गु, जटामांसी, लौंग, अगर, दारचीनी, तेजपत्र, नागकेसर । यह गण विष, कफ, एवं वात को नष्ट करता है ।। ५८ ॥ अष्टकवर्गमाह
काकोल्यौ द्वे जीवकः सर्षभः स्यान्मेदायुग्मं सार्द्धमृद्धिश्च वृद्धया।
इत्युद्दिष्टैरष्टवर्गः प्रदिष्टः . . सद्भिः पित्तव्याधिजिद् बृंहणश्च ॥ ५९॥
सद्भिः सवैद्यैरष्टकवर्गःप्रदिष्टः । पित्तेन व्याधयः तान् जयन्तीति पित्तव्याधिजित् । बृहणश्च । इत्येतैरुद्दिष्टैः कथितैः काकोल्यादिभिः । काकोल्यौ द्वे काकोली क्षीरकाकोली । जीवकः कूर्चशीषकः । ऋषभको वृषभकः । मेदायुग्मं मेदामहामेदे । ऋद्धिः पुष्टिः। वृद्धिस्तद्भेदः । इति अष्टकवर्गो द्वादशः ॥ ५९॥
___ अष्टवर्ग-काकोली, क्षीरकाकोली, जीवक, ऋषभक, मेदा, महामेदा, ऋद्धि, वृद्धि । यह अष्टवर्ग पित्तजरोगों को नष्ट करता है तथा बृंहण है ॥ ५९॥
साम्प्रतं त्रिसुगन्धिचतुर्जातको द्वौ गणौ आह
त्वपत्रकैलं त्रिसुगन्धि चैतत् प्रकीर्तितं वातकफापहारि। वये विषघ्नं च सनागपुष्पं
ज्ञेयं चतुर्जातकमेतदेव ॥ ६ ॥ त्रिसुगन्धि एतत् प्रकीर्तितं कथितम् । किं तत् ? त्वक्पत्रकैलम् । त्वक् वराङ्गम् । पत्रं तमालपत्रम् । एला पृथ्वीका । वातकफापहारि वातश्च कफश्च तावकफौ तावपहरतीति वातकफापहारि । वर्ण्य वर्ण- .