________________
२०६
चिकित्साकलिका। वातादिजेषु भिषजः समुदाहरन्ति
संक्षेपतस्तिमिरभेषजमेतदेव ॥ ३०६ ॥ वातादिजेषु वातपित्ताश्लेष्मजेषु तिमिरेषु यथासंख्यं तिलतैलगव्यघृतमाक्षिकैः संयुक्ता त्रिफला तिमिरभेषजमेतदेव भिषजः वैद्याः समुदाहरन्ति संक्षेपेण संक्षपतः । किं बहुनेति ॥ ३०६ ॥
वातज,पित्तज तथा कफज तिमिररोग में त्रिफला को यथाक्रम तिल तैल, गव्यघृत तथा मधु के साथ सेवन कराना हितकर है । संक्षेपतः तिमिररोग की यही औषध है ॥ ३०६ ॥
इदानीं सुदर्शनां वर्तिमाहमरिचमागधिकालमनःशिलाजलधिफेनककुङ्कुमशङ्खकैः । इति सनागरचन्दनपद्मकैः पिचुमितैः सरसाञ्जनशुक्तिभिः।।३०७।।
तिमिरवमरुगश्रसमन्वितं जयति कण्ड्वजकाकुलतारकम् । मधुसमन्वितया निरुजं भवे
त्तदनयाक्षि सुदर्शनयाञ्जितम् ॥ ३०८ ॥ मरिचादीनामितरेतरद्वन्द्वः । मागधिका पिप्पली । आलं हरितालम् । जलधिफेनं समुद्रफेनम् । नागरं शुण्ठी । चन्दनं रक्तचन्दनम्। शेषाणि प्रसिद्धानि । एभिः मरिचादिभिः पिचुमितैः कर्षप्रमाणैः प्रत्येक सरसाअनशुक्तिभिः रसाञ्जनार्द्धपलसंयुक्ताभिः सुदर्शना वर्तिः । तदनया मधुसमन्वितया अक्षि अञ्जितं निरुजं निर्गतरोगं भवेत् यदि तिमिरादि समन्वितम् । कण्डूश्च अजका च कण्ड्वजके ताभ्यामाकुलं तारकं यस्मिन् तत्तथा। तदप्यनयाञ्जितं निरुज भवेदिति ॥ ३०७-३०८ ॥
सुदर्शना वर्ति-कालीमिर्च, पिप्पली, हरिताल, मनःशिला, समुद्रफेन, केसर, शंखनाभि, सोंठ, लालचन्दन, पद्माख, प्रत्येक २ तोले, रसौंत ४ तोले, इन्हें एकत्र मिश्रित कर वर्ति बनावें । इस सुदर्शना वर्ति को मधु के साथ आंख में आंजने से तिमिर, वर्मरोग, अश्रुस्राव तथा कण्डू एवं अजका प्रभृति नेत्र रोग नष्ट होते हैं ॥ ३०७–३०८॥ इदानीं सौवीराजनस्यातिशयेन तिमिरप्रत्यनीकतामाह
भृङ्गोद्भवस्वरसभावितमाजदुग्धे मूत्रे गवां पयसि च त्रिफलाकषाये ।
