________________
शूलचिकित्सा।
१७५ सग्रन्थिकाग्निटिचित्रकचव्यकुष्ठमाक्षीकपौष्करविडङ्गविषायुतानि ॥ २५४ ॥ यावन्त्यमूनि गजपिप्पलिसंयुतानि तावत्प्रमाणमितगुग्गुलुयोजितानि । कृत्वा घृतेन गुटिका मनुजैः प्रयोज्या पीतानुदुग्धजलकाञ्जिकमुद्गयूषा ।। २५५ ।। पाण्ड्वामयं क्षयमपस्मृतिमूर्ध्ववातमुन्मादमामपवनं श्वयधुं प्रमेहम् । हृत्पृष्ठकोष्ठकटिवङ्क्षणकुक्षिकक्षा
शूलानि नाशयति कुष्ठकिलासरोगान् ॥ २५६ ॥ क्षारद्वयं यवक्षारस्वर्जिकाक्षारौ । त्रिकटुकादीनामितरेतरद्वन्द्वः । हरिद्रायुक् हरिद्रा दारुहरिद्रा । दारु देवदारु । मुस्तं मुस्तकम् । लवणत्रयं सैन्धवबिडसौवर्चलानि । सग्रन्थिकानि सपिप्पलीमूलानि तृट्यादीनि । तृटिः एला। माक्षीकं माक्षिकधातुः । पौष्करं पुष्करमूलम् । विडङ्गं कृमिजित् । विषा अतिविषा । शेषाणि प्रसिद्धानि । गजपिप्पली हस्तिपिप्पली तया संयुतानि क्षारद्वयादीनि द्रव्याणि यावन्त्यमूनि समुदितानि भवन्ति तावत्प्रमाणमितः प्रमाणीकृतो यो गुग्गुलुः स तथा । तेन संयुतानि संयुक्तानि । एषां घृतेन गुटिकां कृत्वा मनुजैः प्राणिभिः प्रयोज्या प्रयोजनीया। पीता अनु पश्चात् भक्षणात् दुग्धजलकाञ्जिक मुद्यूषा यस्याः सा तथा। पाण्ड्वामयादीन् नाशयति । ऊर्ध्ववातः प्रतिक्षणमुद्गारः । तथाच ग्रन्थान्तरम्-'अधः प्रतिहता वायुः श्लेष्मणा मारुतेन वा। करोत्यनिशमुद्गारमूर्ध्ववातः स उच्यते ॥ इति । आमपवन आमवायुः । किलासः श्वित्रमिति ॥२५४-२५६ ॥
इति शूलचिकित्सा समाप्ता। सप्तविंशकगुग्गुलु-यवक्षार, सर्जिक्षार, पिप्पली, कालीमिर्च, सोंठ, हरड़, बहेड़ा, आंवला, हल्दी, दारहल्दी, देवदारु, मोथा, सैन्धानमक, सौंचलनमक, बिडनमक, धनियां, पिप्पलीमूल, छोटी इलायची, चित्रक, चन्य, कुठ, स्वर्णमाक्षिकभस्म,
