________________
विद्रधिचिकित्सा |
१३७
निहन्ति गुल्मं जठराणि उदराणि प्लीहानं च विरेकयोगात् आशु शीघ्रमिति ॥ १७८-१७९ ॥
इति गुल्मचिकित्सा समाप्ता ।
महाबिन्दु घृत—गव्यघृत १ प्रस्थ । कल्कार्थ - निसोत १ पल, सेहुण्ड का दूध १ पल, कमीला १ पल, आंवले का रस ४ पल, सैन्धानमक आधा शाण ( चौथाई तोला ) । पाकार्थ जल – ४ प्रस्थ । यथाविधि घृतपाक करें । इस घृत के सेवन से विरेचन होकर, गुल्म, उदररोग तथा प्लीहा ( तिल्ली ) रोग नष्ट होता है । मात्रा- चौथाई तोला ॥ १७८-१७९ ॥
इति आयुर्वेदाचार्य श्रीजयदेव विद्यालंकार विरचितायां परिमलाख्यायां चिकित्साकलिकाव्याख्यायां
गुल्मचिकित्सा समाप्ता ।
- -:0:1
अथ विद्रधिचिकित्सा ।
गुल्मचिकित्सानन्तरं यथोद्देशं विद्रधिचिकित्सामाह - कासीससैन्धवशिलाजतुहिङ्गुचूर्ण
मिश्रीकृतो वरुणवल्कलजः कषायः । अभ्यन्तरोत्थितमपक्कमतिप्रमाणं
I
नृणामयं जयति विद्रधिमुग्रशोफम् ॥ १८० ॥ अयं कषायो विद्रधिं जयति । कासीससैन्धवशिलाजतुहिङ्गचूर्णमिश्रकृितः । कासीसं च सैन्धवश्च शिलाजतु च हिङ्गु च तानि तथा तेषां चूर्णेन मिश्रीकृतो व्यतिमिश्रः । कोऽसौ ? वरुणवल्कलजः कषायः । वरुणस्य वल्कलं वरुणवल्कलम् । वरुणवल्कलाजातो वरुणवल्कलजः । एतदुक्तं भवति - वरुणवल्कलक्वाथः कासीसादीनां चूर्ण दत्त्वा पीतो विद्रधिं जयति । अभ्यन्तरे उत्थितं अभ्यन्तरोत्थितम् । अपक्कं आमम् । अतिप्रमाणं महाप्रमाणम् । उप्रोऽसह्यवेदनः शोफो यस्मिन् स तथा तम् । नॄणां प्राणिनां जयतीति ॥ १८० ॥
वरुणछाल के ८ तोले काथ में कासीस, सैन्धानमक, शिलाजीत, हींग; इनके '
