Praman Varttikam

SR No.: 002370
Original Sutra Author: N/A
Author: Rahul Sankrutyayan
Publisher: Kitab Mahal
Total Pages: 642
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 14 MB

Page 158

१४० __ प्रमाणवार्तिकस्ववृत्तिटीका (११५६) तहि अन्यसमारोपव्यवच्छेदफलमिति अन्यापोहविषये सिद्धं, तद्वदन्यदपि अविद्यमानसमारोप विषयवृत्तेः। यत्रास्य समारोपः तत्र निश्चयाभाव इति समारोपाभावे वर्तमानोऽन्यापोहविषयः सिद्धः॥ अपि च।
निश्चयैः। यत्र निश्चीयते रूपन्तत्तेषां विषयः कथम्) ॥५९॥ इयमेव निश्चयानां स्वार्थप्रतिपत्तिः(1) तच्चेदाकारान्तरवदनिश्चितम्। कयं इदानी अनिश्चीयमानं प्रत्यक्षेणाऽपि गृहीतमिति चेत्। - न (1) प्रत्यक्ष हि यस्याऽपि निश्चायक, तद् यमपि गह्णाति तत् च न निश्चयेन। किन्तर्हि । प्रतिभासेन । तत् न निश्चयानिश्चयवशाद् प्रत्यक्षस्य ग्रहणाग्रहणे।
438b
तसहीत्यादिना श्लोकं व्याचष्टे। अन्यस्याकारस्य यः समारोपस्तव्यवच्छेदफलमिति कृत्वा सिद्धमन्यापोहविषयमुत्पित्सुसमारोपनिषेधद्वारेण । तद्वदन्यदपि पूर्वमपि निश्चयज्ञानमन्यापोहविषयं (1) किं कारणम् (1) अविद्यमानसमारोपे विषये वृत्तेः। एतदेवाह। यत्राकारेस्य प्रतिपत्तेः। इति हेतोः समारोपाभावे वर्तमानः पौरस्त्यो निश्चयोन्यापोहविषयः सिद्धः॥ __ किञ्च (1) निश्चयगृहीतेप्यर्थे भ्रान्तिनिवृत्त्यर्थं प्रमाणान्तरमिच्छता निश्चयविषयश्च न च निश्चित इस्त्यभ्युपगतं स्याद् (1) अन्यथा भ्रान्तेरयोगात् (1) तच्चायुक्तमित्याह। अपि चेत्यादि। यद्रूपं निश्चयन निश्चीयते तद्रूपन्तेषां निश्चयानां विषयः कथनैव (1) किं कारणं। यस्मादियमेव निश्चयानां स्वार्थप्रतिपत्तिर्यत्तस्यार्थस्य निश्चयनं। तच्चेन्निश्चयविषयाभिमतमाकारान्तरवदनिश्चितं। यन्निश्चयविषयत्वेनानभिमतन्तद्वत्तैनिश्चये गृहीतं ॥ ___कथमित्यादि परः (1) प्रत्यक्षगृहीते समारोपव्यवच्छेदार्थं प्रमाणान्तरमिच्छताऽन्यापोहवादिनाप्यनिश्चीयमान आकार: प्रत्यक्षगृहीतत्वेनेष्टो यदि वा निश्चयवशादेव ग्रहणं। कथमिदानीमनिश्चीयमानं रूपं प्रत्यक्षेणापि गृहीतमिति तुल्यः प्रसंगः।
नेत्यादिना परिहरति। कल्पनाविविक्तत्वादित्यभिप्रायः। तदिति प्रत्यक्ष (1) यमपि नीला द्याकारङगृह्णातीत्युच्यते (1) तद् ग्रहणं न निश्चयेन (1) किन्तहि (1) प्रतिभासेन। निरङशस्य वस्तुनः सर्वथा प्रतिभासनमिति सर्वथा
1 Mion-sum-ni gai-gi fies-par-byed-pa-ma-yin. te.