Page Text
________________
[ स्वरसंधिः] टीकाद्वयोपेता।
(झबे जबाः) झसानां झबे परे जबा भवन्ति ॥ (सुबोधिनी)-झबे जबाः ॥ झसानां जवाः स्युझवे ॥ झसानामिति किम् गीाम् ॥ झवे किम् ॥ खनौ ॥ दध्धय् इत्यत्रानेन धस्य दः ॥ (तत्त्वदी०)-झबे जवा इति ॥ यत्तु झमे जबा इति तन्न भृजते भृजतीत्यादावव्याप्तेः॥ (वग्यौं वर्येण सवर्णः) स्वरहीनं परेण संयोज्यम् ॥ दयानय ॥ (सुबोधिनी )-वग्यौं वर्येण सवर्णः ॥ वगै भवो वयों वर्णो वग्येण वर्णेन सह सवर्णों भवतीत्युक्तत्वात् संयोगान्तस्येति यलोपे प्राप्ते अन्तःस्थानां प्रतिषेधो वाच्य इति असिद्धं बहिरङ्गम् इति परिभाषया वा यलोपाभावः ॥ स्वरेण हीनं स्वरहीनं व्यञ्जनं परेण वर्णेन सह संयुज्यते इत्यर्थः ॥ (तत्त्वदी०)-वों वयेणेत्यादि । वर्गे भवो वर्यः ॥
(उपाधवला वा द्विवीच्याः) दध्यानय ॥ द्वित्वं धस्यैव यस्यैव नोभयोरुभयोरपि । दध्यानयादिषु प्रार्बोध्यं रूपचतुष्टयम् ॥
(सुबोधिनी )-अपाद्यवला वा द्विर्वाच्याः ॥ अपप्रत्याहारात्परा यवला वा द्विः स्युः ॥ धकारयकारयोदित्वविकल्पाच्चत्वारि रूपाणि ॥ इह धकारस्य द्वित्वे जबत्वे च कृते पुनर्दस्य द्वित्वं न भवति सकृच्छास्त्रं प्रवर्तते इत्युक्तत्वात् । अन्यथा द्वित्वानन्त्यापत्तिः॥ द्विधं दियम् १ एक, द्वियम् २ द्विधमेकयम् ३ एकधमेकयम् ४ दद्धय्यानय १ दद्धय्यानय १ दद्धयानय ३ दध्यानय ४॥
(तत्त्वदी० )-अपादिति ॥ इति यकारस्य द्वित्वम् । तथा च धययोत्विविकल्पाचत्वारि रूपाणि ॥ यत्तु नरोत्तमः । वाणीप्रणीतसूत्राणामिति प्रतिज्ञाय तदतिरिक्तविधानेन प्रतिज्ञाभंग इत्याशङ्ख्यात्र रामो बभ्रामेत्युक्तवान् तत्स्वमतिभ्रमादेव । यतः पतञ्जलेर्मतं बुद्ध्वेत्युक्त्वा पतञ्जलिमतावबोधपूर्वकत्वेन पतञ्जलिमतानुसरणविशिष्टवाणीप्रणीतसूत्रसंबन्धिसिद्धान्तचन्द्रिकाकरणप्रतिज्ञाया उद्देश्यत्वेन प्रतिज्ञाभंगाभावात् ॥ तथा च "रामाभिप्रायमज्ञात्वा तदुक्तौ दूषणार्पणम् । चकारानवबोधेन स्वयं भ्रान्तो नरोत्तमः ॥ नरोत्तमतया तस्य न नाम विहितं बुधैः । तृणोत्तमतया किं तु रलयोरैक्यभावनात् ॥" __ (रहायपो द्विः ) स्वरपूर्वाद्रेफात् हकाराच परो यपो वा विर्भवति ॥ जलतुम्बिकान्यायेन रेफस्योर्ध्वगमनम् ॥ गौयंत्र । हर्य्यनुभवः । नय्यस्ति । व्यवस्थितविभाषया शसस्यापि द्वित्वम् ॥ पार्श्वम् । पर्खा डण् । सस्स्य वमत्यादौ ॥
(सुबोधिनी )-रहाद्यपी द्विः ॥ स्वरात्पराभ्यां रेफहकाराभ्यां परो यपो द्विर्वा स्यात् ॥ स्वरादिति किम् । किं हुते॥ ननु मद्रहद इत्यत्रस्वरात्पगत् हकारानेफस्यापि द्वित्वप्रसंगः स्यादिति चेन्न विशेषेण सामान्यस्य बाधात् । विशेषे हि रस्य निमित्तत्वं
| SR No. | 002369 |
| Book Title | Siddhant Chandrika Purvarddham |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsharma Pandit |
| Publisher | Kshemraj Krishnadas |
| Publication Year | 1800 |
| Total Pages | 372 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |