Page Text
________________
[स्त्रीप्रत्ययाः] टीकाद्वयोपेता।
(१९९) (क्रीतान्तात्करणादेः) वस्त्रक्रीती । कचिन्न । धनकीता ॥ (सुबोधिनी )-क्रीतान्तात्करणादेः॥ आदिशब्दो ह्यवयववचनः करणमादिरवयवो यस्य तस्मात् करणादेरेकपदादित्यर्थः । क्रीतान्ताददन्तात् करणादेः स्त्रियामीप् स्यात् ॥ वस्त्रेण क्रीतेति वस्त्रक्रीती ॥ करणादेरिति किम् । गवा कीता । अश्वेन क्रीता ॥
(तान्तादल्पत्वे ) अवलिप्ती द्यौः ॥ अल्पत्वे किम् । चन्दनलिप्ताऽन्या मूर्तिः॥
(सुबोधिनी )-तान्तादल्पत्वे ॥ करणादेः क्तान्ताददन्तास्त्रियामीप् स्यादल्पत्वे द्योत्ये । अल्पैरभैलिप्तेति अभ्रलिप्ती ॥
(स्वाङ्गाद्वा ) स्वाङ्गवाचिनोऽदन्तादसंयोगोपधादुपसर्जनादा स्त्रियामीप् ॥ सुमुखी-सुमुखा । सुकेशी-सुकेशा ॥ संयोगोपधात्तु सुगुल्फा ॥
(सुबोधिनी )-स्वांगाद्वा ॥ स्वाङ्गवाचकादकारान्तादसंयोगोपधाद्गौणादा स्त्रियामीप् स्यात् ॥ यथा सुष्ठु मुखं यस्याः सा सुमुखी ॥ सुष्टु केशा यस्याः सा सुकेशी । पक्षे आवत इत्याप् ॥ असंयोगोपधात्किम् । सुष्ठु गुल्फो यस्याः सा सुगुल्फा ॥ उपसर्जनाकिम् । शोभना शिखेति सुशिखा । शीङो ह्रस्वश्चेति खप्रत्ययः। आवत इत्यापू ॥ किंच यद्यत्र स्वम् अङ्गं स्वांगं गृह्येत तदा सुमुखा शालेत्यत्रापीप् स्यात् । मुखस्य शालांगत्वात् । सुकेशी रथ्येत्यत्र चेप् न स्यात् । केशानां रथ्यांगत्वाभावात् । अतोऽव्याप्त्यतिव्याप्तिपरिहारार्थमाह । तत्स्वांग त्रिधा। तथा च । “अद्रवन्मूर्तिमत्स्वांगं प्राणिस्थमविकारजम् ॥ अतत्स्थं तत्र दृष्टं च तेन चेत्तत्तथा युतम् ॥ १॥" तत्स्वांगमुच्यते । कीदृशम् । अद्रवत् द्रवतीति द्रवत् न द्रवदद्रवत् ॥ सुष्ठु स्वेदो यस्याः सा सुस्वेदा । द्रवत्वादत्र स्वांग न पुनः कीदृशम् । मूर्तिमत् । स्पर्शवद्रव्यपरिमाणं मूर्तिः । मूर्तिरस्यास्तीति तन्मूर्तिमत् । सुष्ठु ज्ञानं यस्याः सा सुज्ञाना । अमूर्तत्वात् अत्र स्वांग न ॥ पुनः कीदृशम् । प्राणिस्थम् । मुखनासिकान्तःसंचारी वायुः प्राणः। प्राणोऽस्यास्तीति प्राणी । प्राणिनि तिष्ठतीति तत्प्राणिस्थम् । सुष्ठु मुखं यस्याः सा सुमुखा शाला । अप्राणिस्थत्वादत्र स्वांग न॥ पुनः कीदृशम् । अविकारजम् । वातपित्तकफानां विकृतिर्विकारः । विकाराज्जातं विकारजं न विकारजम् अविकारजम् । सुष्टु शोफो यस्याः सा सुशोफा । "शोफस्तु श्वयथुः शोथः" इत्यमरः॥ विकारजवादत्र स्वांगं न ॥ यदि प्राणिस्थं स्वांग तहि रथ्यादिगतानां केशादीनां स्वांगत्वं न स्यात् । सुकेशी रथ्या इति न सिद्धय
| SR No. | 002369 |
| Book Title | Siddhant Chandrika Purvarddham |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsharma Pandit |
| Publisher | Kshemraj Krishnadas |
| Publication Year | 1800 |
| Total Pages | 372 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |