Page Text
________________
कसेव॥
[स्त्रीपत्ययाः] टीकाद्वयोपेता। ( १८७) आभ्यामाख्याताव्ययसर्वादेरित्यकः ॥ उपाधिभ्यामासन्नारूढयोरिति त्यकः । उपत्यका । अधित्यका ॥ "उपत्यकाऽनेरासन्ना भूमिरूर्वमधित्यका" इत्यमरः॥ (तत्त्वदी० )-क्षिपकेति । एतद्बीजं तु उक्तमेव ॥ (तारका ज्योतिषि ) अन्यत्र तारिका ॥ (सुबोधिनी)-तारका ज्योतिषि ॥ तरतेषुण् । अकादेशो वृद्धिश्च । ज्योतिनक्षत्रं नेत्रकनीनिका च । तयोरर्थे तारका । अन्यत्र तु तारिका ॥
(वर्णका तान्तवे ) वर्णिकाऽन्या ॥ ( सुबोधिनी )-वर्णका तान्तवे ॥ तन्तूनां विकारस्तान्तवं तस्मिन् ॥ वर्णका प्रावारविशेषः । वर्ण वर्णक्रियाविस्तारगुणवचनेष्विति चौरादिकाढुण् । ग्रन्थविशेषस्य व्याख्यात्री स्तोत्रकी वर्णिका ॥
(वर्तका शकुनौ प्राचाम् ) उदीचां तु वर्तिका ॥
(सुबोधिनी )-वर्तयतीति वर्तिका ॥ वुण प्रत्ययः । शकुनावेव वाच्येऽयं विकल्पः । अन्यस्मिन्नथें तु नित्यमित्वम् । प्राचां पूर्वाचार्याणां मते इतोऽभावः । उदीचामाधुनिकानां मते इत्वमित्यर्थः ॥
(अटका श्राद्ध) अष्टिकाऽन्या ॥ ... ( सुबोधिनी '-अश्नन्ति ब्राह्मणा यस्यां साऽष्टका । इष्यशिभ्यां तक इति तक: अष्टौ परिमाणमस्य इत्याष्टिका ॥
(क्वचिद्वा) पुत्रका-पुत्रिका । सूतका-सूतिका ।वृन्दारका-वृन्दारिका। आर्यका-आर्यिका । चटकका-चटकिका । निर्भत्रका । निर्भस्त्रिका । एषकाएषिका। अजका-अजिका । ज्ञका-ज्ञिका । के-द्विके । निःस्वका. निःस्विका ॥
(सुबोधिनी )-क्वचिद्वा ॥ वा अ इति च्छेदः । क्वचित् पूर्वस्याकारो वा भवति कापि परे ॥ पुत्री एवेति हस्वो वेति हवे कृते पुत्रिका । पक्षे पूर्वस्य ईपोऽकारः पुत्रकेति ॥ सूतशब्दात् स्वार्थे कः सूता एव सूतिका-सूतका॥ वृन्दमस्यास्तीति शृङ्गन्दाभ्यामारकः । वृन्दारिका-वृन्दारका ॥ देवतावाची वृन्दारकशब्दः पुंल्लिङ्ग एव । अन्यत्र त्रिलिङ्गः । तथा च त्रिषूत्तरे इत्युपक्रम्य "वृन्दारको रूपिमुख्यौ" इत्यमरः॥ आर्या एव आर्यका । पक्षे इत्वम् । आर्यिका ॥ चटका एव चटकका-चटकिका ।। निष्क्रान्ता भस्वाया इति निर्भस्वा । पञ्चमीतत्पुरुषः। निर्भस्त्रा एवोत निर्भस्त्रका
| SR No. | 002369 |
| Book Title | Siddhant Chandrika Purvarddham |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsharma Pandit |
| Publisher | Kshemraj Krishnadas |
| Publication Year | 1800 |
| Total Pages | 372 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |