Page Text
________________
( १६० )
सिद्धान्तचन्द्रिका |
[ युष्मदस्मत्प्रक्रिया ]
(तत्त्वदी ० ) - आमाविति ॥ आम् औ इति च्छेदः ॥ नन्वमेव क्रियतां किंवाऽऽविधानेनेति चेत् । अत्र माघवः । आ अम् औ इति च्छेदः । युष्मदस्मदोराकारान्तादेशः औकारस्याम् भवतीत्यर्थः । एवं युष्मयतेः क्विपि अल्लोपे औकारस्यामि युष्मामस्मामिति प्राप्नोति युषाम् असाम् इति चेष्यते एवं मस्यात्वे रूपसिद्धिरित्याह । अत्र रामाश्रमः । अम्मात्रविविधानेनैवेष्ट सिद्धेराकारो व्यर्थ इत्युक्त्वा स्वमतमुक्तवान् । अ अम् औ इति च्छेदः । अ इति योगो विभज्यते । अत्र लोपः अत् युष्मदस्मदोरित्येतत्सर्वमनुवर्तते । तथा च युष्मदस्मदोरका - रोऽन्तादेशः स्यात् । तस्य अतः परस्य लोपः स्यात् । द्वितीयस्य तु युष्मदस्मद्भयां पर औ अम् भवति ।। आमस्भावित्यात्वम् । 'सवर्णे दीर्घः' इति वा दीर्घत्वम् । अम्शसोरस्येति तु न अकारोच्चारणासामर्थ्यादिति । अत्रेदमवधेयम् । अ इति छित्वा योभविभागं लोपाद्यनुवृत्तिं च कृत्वा युवामाकामिति रूपं साध्यम् । तत्राधिकक्लेशः । कुत्र आम् औ युष्मदस्मद्भयां पर औकारोऽम् भवति सति तस्मिन् तयोरकारान्तादेश इति । अन्यत्र त्वाम्स्भावित्यनेनैवात्वम् । एवं चातिप्रसङ्गशंकाऽपि नेति अम्मात्रविधाने सुप्रसङ्गोद्भावननिराकरणार्थयत्नक्लेशोऽपि नेति विभाव्यं सूरिभिः। ( यूयं वयं जसा ) जसा सहितयोर्युष्मदस्मदोर्यूयं वयं भवतः ॥ यूयम्, वयम् ॥
( सुबोधिनी ) - यूयं वयं जसा तदन्ते परमयूयम् । परमवयम् । गौणत्वेऽतियूयम् । अतिवयम् ॥
( तत्त्वदी ० ) - यूयं वयं जसेति ॥ जसीति तु पूर्वोक्तयुक्तेर्न कृतं जसीत्यस्य प्रवृत्तेः ॥ ( त्वन्मदेकत्वे ) युष्मदस्मदोस्त्वन्मदौ भवत एकत्वे गम्यमाने ॥ (सुबोधिनी) - रवन्मदेकत्वे ॥ एकत्वे गम्ये । एकस्य भावः एकत्वं तस्मिन् गम्यमाने ज्ञायमाने सति युष्मदस्मदोस्त्वन्मदावादेशौ स्तः । स्यादावित्यत्र न संबध्यते । तेन तव पुत्र इति त्वत्पुत्रः । तवापत्यमिति त्वादः । त्वं पुत्रो यस्य सः त्वपुत्रः । इत्यादौ विभक्त्यभावेऽपि त्वन्मदौ भवतः । न चान्तर्वर्तिनीं विभक्तिमाश्रित्याप्येतौ स्यातामिति वाच्यं युवयोः पुत्रः इति युष्मत्पुत्र इत्यादौ युवावयोरपि प्रसङ्गात् । लुकि न तन्निमित्तमिति निषेधाच्च । दान्तादेशावेतौ । तेन त्वादयति । मादयति । त्वदीयम् । मदीयमित्यादिरूपसिद्धिः सूत्रे वाडवसाने इति पाक्षिकतकारे कृते अमेजमा वेति मत्वं क्वचिज्जवस्यापि नमो ज्ञाप्यते तेनेति वा बोध्यम् । सिङेङस्सूक्तवक्ष्यमाणा विधयस्त्वन्मदौ बाधन्ते परत्वात् । तदन्ते । परमत्वाम् । परममाम् ॥ गौणत्वे तु अतित्वाम् । अतिमाम् ॥
( तवदी ० ) - त्वन्मदैकत्वे ॥ त्वद् मद् एकत्वे इति च्छेदः । ञमे जमा वेत्यत्र वाशब्दस्य व्यवस्थितत्वात्क्वचिज्झसानामपि मा भवन्तीति मत्वम् । तेन त्वादयतीत्यादि सिद्धम् । तव पुत्र
| SR No. | 002369 |
| Book Title | Siddhant Chandrika Purvarddham |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsharma Pandit |
| Publisher | Kshemraj Krishnadas |
| Publication Year | 1800 |
| Total Pages | 372 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |