Page Text
________________
[ हसान्तपुंल्लिंगाः] टीकाद्वयोपेता।
(१३५) ये च्वावित्यत्रोपधाग्रहणाभावात् ॥ ननु पन्था इवाचरन् पथीनतीत्यत्रापि जमान्तस्येत्युपधादी. |ऽपि कथं पथ्यादीनामिन्नन्तत्वादिति चेत्सत्यम् । यत्र इनां शौ साविति सूत्रप्रवृत्तिस्तत्रैवायं नियमः । पथ्यादिषु तु इतोऽदित्यादेः प्रवृत्तिसंभवान्न नियमः॥
(हनो ने ) हनो हकारस्य घो भवत्यव्यवधाने नकारे निति णिति च परे ॥
(सुबोधिनी )-हनोध्ने ॥ हनःप्ने इति च्छेदः । आदिस्वरस्येत्यतो णितीत्यनुवृत्तम् । जिति णिति प्रत्यये नकारे च परे हन्तेर्हस्य घः स्यात् ॥ ( तत्त्वदी० )-हनोन्ने इति ॥ हनःप्ने इति च्छेदः। आदिस्वरस्येत्यतो ब्णितीत्यनुवर्तते ॥
घसंयोगे णत्वं न ) वृत्रघ्नः । वृत्रना । वृत्रहायाम् ॥ एवं पूषन् । अर्यमन् ॥ संख्याशब्दाः पञ्चनप्रभृतयो बहुवचनान्तास्त्रिषु सरूपाः ॥ .. (सुबोधिनी )-'अल्लोपः स्वरे' इत्यल्लोपे घत्वे च कृते अवकुप्वन्तर इति णत्वे प्राप्ते आह-घसंयोगे णत्वं न ॥ धकारात्परस्य णत्वं न भवति । वृत्रघ्नः । वृत्रना॥ पूषा सूर्यः ॥ अर्यमा रविः ॥
(तत्त्वदी०)-घ्ने इत्यत्र तन्त्रादिना न इत्यत्र नस्यादेशो नेति व्याख्यानमपीत्याशयेनाहघ-संयोग णत्वं नेति ॥
(जश्शसोलुक् ) षकारनकारान्तसंख्यायाः परयोर्जश्शसोर्लक् ॥ पञ्च । पञ्च । पञ्चभिः । पञ्चायः। पञ्चायः॥
(सुबोधिनी)-जश्शसोलक् ॥संख्याया इति ष्ण इति चानुवर्तते ॥ संख्यायाः किम् । विपुषः । पामानः ॥ ष्ण इति किम् । चत्वारः ॥ शतानि सहस्राणीत्यत्र संनिपातपरिभाषया जश्शसोलुंग् न । तथा हि । मनिपातलक्षणो विधिरनिमित्तं तद्विघातस्य । संनिपतनं सन्निपातः आनन्तर्यम् संनिपातो लक्षणं कारणं यस्य स संनिपातलक्षणो विधिस्तद्विघातस्य कारणविघातस्यानिमित्तं न प्रयोजकः । यमुपजीव्य यो विधिः प्रवृत्तः स तस्योपजीव्यस्य विरोधं न करोतीति परिभाषार्थः। शिमाश्रित्य प्रवृत्तो नुम् शेर्विघातको न ॥
(तत्त्वदी०)-जश्श्सोलु गति ॥ संख्याया इति ष्ण इति चानुवर्तते । ननु शतानि सहस्राणीत्यादौ कथं न लुगिति चेत्सत्यम् । सन्निपातलक्षणो विधिरनिमित्तं तद्विघातस्येति परिभाषया तन्निषेधात्। सन्निपतन सन्निपातः आनन्तर्य लक्षणं कारणं यस्य स सन्निपातलक्षणो विधिः तद्विघातस्य अनिमित्तं न प्रयोजकः । यमुपजीव्य यो विधिः प्रवृत्तः स तस्योपजीव्यस्य विरोधं न करोतीत्यर्थः । शिमाश्रित्य प्रवृत्तो नुम् शेर्विघातको न भवति ॥ लोप इत्यनुवृत्तावपि लुग्ग्रहणं षष्ठीनिर्दिष्टस्येति परिभाषां ज्ञापयति । लुकस्तु प्रत्ययादर्शनत्वेन सर्वलोपाभावे दर्शनासंभ
| SR No. | 002369 |
| Book Title | Siddhant Chandrika Purvarddham |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsharma Pandit |
| Publisher | Kshemraj Krishnadas |
| Publication Year | 1800 |
| Total Pages | 372 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |