Page Text
________________
[ स्वरान्तस्त्रीलिंगाः] टीकाद्वयोपेता।
(१०१) (सुबोधिनी )-औ ॥ औ इत्यविभक्तिको निर्देशः। आप इत्यनुवर्तते । धिरीरित्यत ई इति च ॥
(तत्त्वदी०)-औ इति ॥ अविभक्तिकमौकारविभक्तेरनुकरणम् ॥ आप इति किम् । सोमपौ ॥ आदन्तात्किम् । गङ्गियौ । दीर्घग्रहणं तु 'वे द्वित्वे' इत्येतदर्थम् । जरसी इति तु सन्निपातपरिभाषयैव ॥ तद्धस्वत्वेऽपि न क्षतिः ॥
(धिरीः) आदन्तादाबन्वात्परो धिरीभवति ॥ हे गङ्गे। गंगाम,गंगे,गंगाः॥ (सुबोधिनी)-धिरीः ॥ आप इत्यनुवर्तते । दीविधानमौ इति सूत्रेऽनुवृत्त्यर्थम् । वस्तुतस्तु ह्रस्व एव युक्तः। शसि तु स्त्रीत्वान्नत्वाभावः। गङ्गाः॥
( तत्त्वदी०)-धिरीरिति ॥ दीर्घविधानमुत्तरार्थम् । जराशब्दस्य तूक्तरीत्यैव निरासः ॥ आपः किम् । हे हाहाः ॥ आदन्तात्किम् । हे अतिगङ्गे । हे अतिगङ्गे इत्यत्र स्थानिवद्भावेन धेर्लोपस्तु न सूत्रारम्भसामर्थ्यात् ॥ . (टोसोरेः) आदन्तस्याबन्तस्य टौसोः परयोरेत्वं भवति ॥ गङ्गया ॥
(सुबोधिनी )-टौसोरेः॥ टाश्च ओश्च टोसौ तयोष्टौसोः परतः आदन्तस्यावन्तस्यैत्वं स्यात् ॥
(तत्त्वदी०)-टौसोरेरिति ॥ टाश्च ओश्च टौसौ तयोः ॥आपः किम् । हाहाहाहौः। अत्राप्याकारं प्रश्लिष्य पूर्ववदादन्तस्याबन्तस्येति व्याख्यानादतिगङ्गया इत्यादौ नातिप्रसङ्गः॥
(डितां यद् ) आदन्तादावन्तात्परेषां डेङसिङस्ङीनां यडागमो भवति ॥ गङ्गायै । गङ्गायाः । गङ्गायाः, गंगयोः, गङ्गानाम् ॥
(सुबोधिनी) डितां यट् ॥ ङ् इद्येषां तानि तेषां ङिताम् । वचनापेक्षया क्लीवत्वम् । ङ् इत् यासां ता तिस्तासाम् । विभक्त्यपेक्षया स्त्रीत्वं वा । ङ् इत् येषां ते डितस्तेषाम् । प्रत्ययापेक्षया पुंस्त्वं वा। आदन्तादावन्तात् ङितां यः स्यात॥टित्त्वादादौ ऐत्वम् ॥ गङ्गायै । सवर्णदीर्धे । गङ्गायाः॥
(तत्त्वदी०)-डितां य डिति ॥ ङ् इद्येषां यासां वेति वचनविभक्तिप्रत्ययानामन्यतम. स्यान्यपदार्थत्वेन विग्रहः ॥ आप इति किम् । हाहै ॥ आदन्तादिति किम् । अतिगङ्गाय ॥ डितां किम् । गङ्गा ॥ अतिगङ्गायेत्यत्र तु आकारस्य श्रूयमाणत्वात्स्थानिवत्त्वेनाबन्तत्वाच्च यट् तु न । लाक्षणिकत्वात् । अवयवशो व्युत्पादितत्वादिति स्वीकारात् ॥
(आम्डे) आदन्तादाबन्तात्परस्य डेरामादेशो भवति ॥ गङ्गायाम्, गङ्गयोः, गङ्गासु ॥ एवं श्रद्धामेधादुर्गादयः ॥
(सुबोधिनी) आम्डेः ॥ तिप्तवलियायामित्यादिनिर्देशात् सप्तम्बेकवचनस्यैव ग्रहणं न तु चतुर्थंकवचनस्य ॥ ननु गङ्गायामित्यादौ डेरामादेशे कृते नुडाम इति
| SR No. | 002369 |
| Book Title | Siddhant Chandrika Purvarddham |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsharma Pandit |
| Publisher | Kshemraj Krishnadas |
| Publication Year | 1800 |
| Total Pages | 372 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |