Page Text
________________
४२५
षोडशः सर्गः। द्वेस्तयप् तस्य 'द्वित्रिभ्याम्-' इत्यनेनायजादेशः 'प्रथमचरम-' इत्यादिना जसि विभाषया सर्वनामसंज्ञा । भूयांसो बहुतराः क्वचिदप्यस्खलन्तः । अप्रतिहतप्रसरा इत्यर्थः । कामं तुङ्गत्वं दधति यद्यपि दधत्येव । 'यद्यपीत्यवधारणे' इति केशवः । तथापीति शेषः । सलिलनिधेः समुद्रस्य कल्लोला महोर्मयः। 'अथोमिषु। महत्सूल्लोलकल्लोलौ' इत्यमरः । पारं तीरमवाप्य शीर्यन्ते विलीयन्ते । शीर्यतेर्दैवादिकात्कर्तरि लट् । तदीया गुणमहोर्मयस्तु पारमवाप्य न शीर्यन्ते । भत्र गुणमहोर्मीणां भूयस्वादिति साधम्र्येण गुरुत्वेन समुद्रस्याधिक्यान्यतिरेकः । अनेन राज्ञोऽपि समुद्रादाधिक्यं व्यज्यते । प्रहर्षिणी वृत्तम् ॥ अध युग्मेनाह
लोकालोकव्याहतं धर्मरश्मे
शालीनं वा धाम नालं प्रसर्तुम् । लोकस्याग्रे पश्यतो धृष्टमाशु
क्रामत्युच्चैर्भूभृतो यस्य तेजः ॥ ८३ ॥ लोकालोकेत्यादि ॥ लोक्यते आलोक्यते च पार्थान्तरेणेति लोकालोकः । 'लोकालोकश्चक्रवालः' इत्यमरः । विशेषणसमासः । तेन व्याहतं निरुद्धप्रसारं लोकस्यालोकेन चक्षुःप्रकाशेन व्याहतमित्यपि स्फुरति । अतएव शालीनमधष्टम् । लजया भग्नधा_मित्यर्थः । 'शालीनकौपीने अष्टाकार्ययोः' इति निपातः । इवाथै वाशब्दः तद्वदुत्प्रेक्षा । धर्मरश्मेर्धाम तेजः पश्यतो लोकान् उच्चैर्भूभृतः पर्वतान्राज्ञश्च प्रसतु व्याप्तुं नालं न समर्थम् । लोकालोकव्याप्तस्य लोकाग्रे संचारत्वादित्यर्थः । यस्य राज्ञस्तु तेजः पश्यतो लोकस्याग्रत एव पृष्टं केनाप्यव्यातहत्वात्प्रगल्भं सत् उच्चैर्भूभृतो राज्ञः पर्वतांश्च कामति व्याप्नोति । भत्राप्रतिहतप्रतापत्वेन राज्ञः सूर्यादाधिक्याद्यतिरेकः स च द्वयोर्लोकालोकयो. ईयानां भूभृतामभेदाध्यवसायाच्छेषमूलातिशयोक्तयुस्थापितया शालीनत्वोत्प्रेक्षया संकीर्यते । शालिनी वृत्तमेतत् ॥ विच्छित्तिर्नवचन्दनेन वपुषो भिन्नोऽधरोऽलक्तकै
रच्छाच्छे पतिताञ्जने च नयने श्रोण्योऽलसन्मेखलाः । प्राप्तो मौक्तिकहारमुन्नतकुचाभोगस्तदीयद्विषा
मित्थं नित्यविभूषणा युवतयः संपत्सु चापत्स्वपि ॥८४॥ विच्छित्तिरिति ॥ वपुषो नवचन्दने विच्छित्तिर्वियोग आपदि, अन्यत्र चन्दनालेपनमिति यावत् । अधरोष्टोऽलतकै क्षारागैभिन्नो वियुक्तः, अन्यत्र युक्तः । नयने च पतिताञ्जने गलितकज्जले अत एवाच्छाच्छे अच्छप्रकारे। 'प्रकारे गुणवचनस्य' इति द्विर्भावः ‘कर्मधारयवत्-' इति सुपो लुक् । अन्यत्र अच्छाच्छे नयने पतिताञ्जने प्राप्ताञ्जने। श्रोण्यो नितम्बाः लसन्मेखला न भवन्तीत्यलस
| SR No. | 002351 |
| Book Title | Sishupal Vadha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Durgaprasad Pandit, Sivadatta Pandit |
| Publisher | Pandurang Jawaji |
| Publication Year | 1933 |
| Total Pages | 554 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 14 MB |