________________
न्यायमञ्जर्यं
यजेत
चोदितः ।
दद्याज्जुहुयादधीयीतेति क्रियां साध्यतया वेत्ति ताच लोकोऽनुतिष्ठति ॥
अधिकारिपदमपि क्रियापेक्षितकर्तृसमर्पणेन तदुपयोगितामेवावलम्बते । अस्यां क्रियायामेष कर्त्ता अनेनेयं क्रिया सम्पद्यते इति । तत्र च कर्त्ता क्रियासु 5. स्वप्राधान्यमुज्झति, न हि क्रिया कर्त्रर्था अपि तु कर्ता कियार्थः, स हि तां निर्वर्तयन्नुपलभ्यते । शब्दोऽपि तथैवोपदिशति एष इदं कुर्यादिति । किमर्थं पुनरसौ क्रियामनुतिष्ठतीति चेच्छब्दप्रामाण्यादेवेति ब्रूमः । शब्देन हि चोदित - स्त्वयेदं कर्त्तव्यमिति, स चेन्नियुक्तो नानुतिष्ठेच्चोदनामतिक्रामेत् । शास्त्रप्रत्ययाच्च क्रियामनुतिष्ठति विरतफलाभिलाषः कर्मसंस्कारादेव, परिपक्व कषायः स्तोकस्तोकप्रपञ्चविलापनद्वारेणोत्तमाधिकारमारूढः । तत एव ज्ञातास्वादस्तमेव परमपुरुषार्थं प्रतिपादयतीति दीर्घा सा कथा तिष्ठतु, किमनया । सर्वथा
10
20
५०
परिपक्वकषायः । क.... ति तदुक्तम्, कषायमुक्ति.... परिपक्वा विशुद्धा रागा...... म इदं कुर्यादिदं काम .....त एवा । ज्ञातास्वाद इति । संस्व.... साक्षात्कारमुत्पादयन्नास्व..... रिणी सुखञ्च साधयत्यतः करोमि तामिति । सुखात्मिका निरीहता करेस्विता 15 जिहासिता अनागतार्थलिप्सया क्रियाश्रिता सुखात्मिका जिहा [ सिता सुखस्य दुःखरूपिणी क्रियाश्रिता । निरीहतां सुखात्मिकां विहाय किमित्यादि । प्रपञ्चविलयनेन वा चित्तविक्षोभस्य शनैर्निवर्तनाद् ज्ञातास्वादता [[दिक्र ] मेण वा विशिष्टसिद्धिप्रादुर्भावात् तत्त्वं यथाह,
25
त्रैलोक्ये सर्वभूतानां दुष्प्रापं यदुदाहृतम् । 1 तच्चास्य भवति प्राप्यं प्रथमं योगिनो बलम् ॥ विशि[ष्टसिद्धेः प्रादुर्भावाद् वा । तथा चाह,
[ पञ्चमम्
निष्प्रपञ्चं मनः कृत्वा प्रतिष्ठाप्य च सर्वतः । तामेव लभते तुष्टि या न शक्या ह्यतोऽन्यथा ॥ समाहित: परे तत्त्वे क्षीणकामो [ भवत्यतः ] । [सर्व]तः सुखमन्वेति राहुश्चन्द्रमसं यथा ॥ इत्यादि ।
तमेव परं पुरुषार्थमिति । अपहतपाप्मत्वादिविशिष्टात्मसाक्षात्कार एव परः
पुरुषार्थः । यच्छतिः 'परं ज्योतिरूपसम्पद्य स्वेन रूपेणावतिष्ठते' इति ।
