________________
आह्निकम् ]
२७९
प्रमेयप्रकरणम् न्यूनाधिकत्वशमनादत इन्द्रियाणि पञ्चैव बाह्यविषयाधिगमक्षमाणि। .. अन्तःसुखादिविषयग्रहणोपयोगि षष्ठं मनस्तु कथयिष्यति सूत्रकारः ॥
तानि
पुंसो भवाब्धिपतितस्य विवेकरत्नमानन्ददायि न हरन्ति तथा विधेयम् ।।
अर्थपरीक्षा गन्धरसरूपस्पर्शशब्दाः पृथिव्यादिगुणास्तदर्थाः तदर्था इत्यत एवापकृष्य वा प्रक्रमाद्वा अर्था इति लक्ष्यपदं दर्शयितव्यम्, 10 तदर्थ इति लक्षणम् । तदिति प्रकृतेन्द्रियपरामर्शः । सामान्यलक्षणन्तु पुनस्तदर्था इत्येव योजनीयम् । तदिति घ्राणादीनां विशेषसंख्यानिर्दिष्टानामवमर्शः । एवञ्च घ्राणस्य विषयो गन्धः, रसनस्य विषयो रसः, इत्यादि विशेषलक्षणमुक्तंभवति । गन्धत्वादीनान्तु घ्राणादिग्राह्यत्वादतिव्याप्तिरिति पृथिव्यादिगुणा इति विशेषणोपादानम् । ते चामी गन्धादय इन्द्रियार्था भोग्याः सन्तः सक्ति- 15 हेतवः संसारद्राघिमाणमावहन्तीति हेयतया भावयितव्याः ।
नन्वेवं गन्धादिगुणाधिकरणस्यावयविनःप्रथमस्यरागहेतोरसङ्ग्रहः स्यात् ? वक्ष्यति च 'तन्निमित्तं त्ववयव्यभिमानः' इति, संख्यापरिमाणादिगुणान्तराणामपि रागहेतुत्वमस्त्येव । यथा बर्हिकलापानुकारिपरिमृदितकुसुमदलपटलशबलविलासिनीकेशपाशवृत्ति रूपं हरति हृदयं यूनाम्, तथा तद्गता 20 बहुत्वसंख्यापि। उत्तप्तकनकशिलानिभनितम्बबिम्बरूपवत् तत्परिमाणमपि हरति च सरभसम् । अवयवम्योगविभागाद्यपि तथा कन्दुकादिक्रीडासु
आनन्ददायोति । आनन्दशब्देन दुःखाभावे वर्तमानेन मोक्षो लक्षितः । प्रक्रमाद् वा प्रमेयसूत्रेऽस्मिन्नवसरे तेषां पाठात् ।। तन्निमित्तम्, रागादिनिमित्तम् । अवयव्यभिमानः, अवयविग्रहः।
25
