SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 179
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १३६ [षष्ठम् न्यायमञ्जर्सा बुद्धिर्वाच्यं वाचकं चोल्लिखन्ती रूपं नात्मीयं बोधभावं जहाति ॥ पश्यन्तीति तु निर्विकल्पकमतेर्नामान्तरं कल्पितं विज्ञानस्य हि न प्रकाशवपुषो वागरूपता शाश्वती । जातेऽस्मिन् विषयावभासिनि ततः स्याद् वावमर्शो गिरो न स्याद् वापि न जातु वाग्विरहितो बोधो जडत्वं स्पृशेत् ॥ स्फोटवावनिराकरणोपसंहारः तदास्तामियं ब्रह्मचर्चा, प्रकृतमनुसरामः इति विततया वर्णा एते धिया विषयीकृतां दधति पदतां वाक्यत्वं वा त एव च वाचकाः । न च तदपरः स्फोटः श्रोत्रे विभात्यवबोधने न च विधिहतो वाच्ये बुद्धि विधातुमसौ क्षमः ॥ पदार्थानां वाक्यार्थप्रत्यायकत्वम् एवं स्फोटे प्रतिहते वर्णेषु वाचकेषु स्थितेषु कश्चिदाह बाढं वर्णेभ्यः पदार्थप्रतीतिरस्तु, वाक्यार्थप्रतीतौ न तेषां सामर्थ्यम् । कुतस्तहि वाक्यार्थावगतिः ? पदार्थेभ्य इत्याह । तथा च वर्णानां पदार्थप्रतिपत्तौ चरितार्थत्वान्न वाक्यार्थेऽपि सामर्थ्यम् । अपरिग्लानसामर्थ्यास्तु पदार्था आसते, ते वाक्यार्थबुर्विधातारः । अर्थापत्त्या हि वर्णानां कार्येषु शक्तयः कल्प्यन्ते, तत्र पदार्थबुद्धेरन्यथानुपपन्नत्वाद् यथोक्तनीत्या वर्णानां तत्प्रतिपादने शक्तिरवगम्यते । वाक्यार्थप्रतीतिः बुद्धिर्वाच्यं वाचकं वेति । घटमहं प्रतिपादयामीति वाच्यमुल्लिखन्ती, घटशब्दमुच्चारयामीति तु वाचकमुल्लिखन्ती। न प्रकाशवपुषो वागरूपता शाश्वती। नैव काचित् सम्भवतीत्यर्थः । तदेवाह-जातेऽस्मिन्निति । इति विततयेति । क्रमोपलब्धवर्णविषयया सङ्कलनारूपविततया। न च विधिहत इति । विधिना देवेन हतो यथा सकलसदुपलम्भकप्रमाणाविषयस्तद्वद् य 25 इत्यर्थः । बहुना वा क्लेशेन तस्य निराकरणादाक्रोशः ।
SR No.002346
Book TitleNyayamanjari Part 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJayant Bhatt, Chakradhar, Gaurinath Shastri
PublisherSampurnand Sanskrit Vishva Vidyalay
Publication Year1983
Total Pages384
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy