________________
स्य सर्वस्य सोऽपि पुरुषः एव इति । ततः कर्मनिषेधः
स्पष्ट एव ।
किञ्च-अमूर्त्तस्य आत्मनो मूर्त्तेन कर्मणा ग्रनुग्रह
यथा- प्राकाशस्य चन्दना
खण्डनं न सम्भवति,
किन्तु,
उपघातश्च कथं भवति एव ? दिना मण्डनं तथैव खड्गादिना तस्मात् कर्म नास्तीति तव चेतसि वर्त्तते । नाऽयमर्थः समर्थः हे अग्निभूते ! प्रयुक्तोऽयमर्थः, शृण तावदेतेषामर्थम् - इमानि पदानि पुरुषस्तुतिपराणि सन्ति । यथा-वेदपदानि त्रिविधानि वर्त्तन्ते । तस्मिन् ( १ ) कानिचिद् वेदपदानि विधिप्रतिपादकानि सन्ति । "स्वर्गकामोऽग्निहोत्रं जुहुयाद्" इत्यादीनि । (२) कानिचिद् वेदपदानि अनुवादपराणि सन्ति । यथा " द्वादशमासाः संवत्सरः" तथा " अग्निरुष्णः" इत्यादीनि । (३) कानिचिद् वेदपदानि स्तुतिपराणि सन्ति । यथा “इदं पुरुष एव" इत्यादीनि । ततोऽनेन पदेन पुरुषस्य महिमा प्रतीयते, न तु कर्मादीनामभावः । यथा कथ्यते
यथा
जले विष्णुः स्थले विष्णु:, विष्णुः पर्वतमस्तके |
सर्वभूतमयो विष्णु
स्तस्माद् विष्णुमयं जगत् ॥ १ ॥
( २३ )
