________________
प्रथमः सर्गः। सङ्गतिमातीति निर्गलितार्यः। पुनः किं० मनोज्ञा वर्णा अक्षराणि यस्यां सा।अथवा मनोज्ञा हृदयामा वर्णा गुणा यस्यांसा ‘पञ्च त्रिंशच वाग्गुणाः' इति श्रीहेमाचार्योक्तेः । तथा गङ्गापक्षे मनोज्ञो रम्यो वर्णो धवलत्वलक्षणो यस्याः सा! अथवा मनोझा वर्णो यशो यस्याइति । यदनेकार्थः 'वर्णोऽक्षरे गुणे यशसि' इति । अत्रच प्रथमकाव्यपूर्वार्दै लौकिका अपित्रयो देवाः स्मृता बोधितव्याः। तथाहि-नाभिभव इति ब्रह्मा, महेश इति महादेवः, पुरुषोत्तम इति विष्णुः। अथ प्रथितार्थत्रिकेणैकेन विशेषणेन क्रमेण त्रीनपि स्पष्टं विशिनाष्टि-सत्येति । ब्रह्मपक्षे, तपोलोकात्परो लोकः सत्यो नाम लोकः स च ब्रह्मस्थानापराभिधानस्तत्र उपलक्षितं प्रतीतं पुरं गृहं यस्य स इति । महेशपक्षे, सत्या पार्वत्या उपलक्षितं पुरं शरीरं यस्य स इति । विष्णुपक्षे, भीमो भीमसेन इतिन्यायात् सत्या सत्यभामाऽभिधामयमा पट्टराज्ञी तयोपलक्षितं पुरं गृहं यस्य स इति ।
अत्रादौ श्रेयःशब्दप्रयोगो मङ्गलवाचकः । यदुक्तं पूर्वमहाकविभिः'देवतावाचकाः शब्दा ये च भद्रादिवाचकाः। ते सर्वे नैव निन्याः स्युर्लिपितो गणतोऽपि च ॥१॥ इति दिक। __तथाऽत्र सर्मे वसन्ततिलकाख्यं छन्दः । तल्लमणश्चदम् 'उक्ता वसन्ततिलका तभजा जगौ गः' काश्यपस्तु सिंहोद्धताऽभिधानामेनामभ्यपादिति मथमपद्यायः॥१॥
