________________
पञ्चमः सर्गः ।
अतुलमङ्गलकृद् धवलध्वनिः समभवत् पुरि तत्र तदीरितः । हृदनयन् विकृतिं ननु याः सदा युवतयो बत ! योगजुषामपि ॥ ५३ ॥
२१३
पुनस्तत्र पुरे, याः पश्चिमार्धे वर्णयिष्यामः, ताभिः स्त्रीभिरीरितस्तदीरितः, धवलध्वनिर्मङ्गलारवः, समभूत् । कीदृशः, अतुलमङ्गलानि करोतीति सोऽतुलमङ्गलकृत् निस्तुलकल्याणकारीति पूर्वार्धम् ; या युवतयः स्त्रियः, वतेति कोमलामन्त्रणे, योगजुषां योगिनां हृद् हृदयं, विकृतिं विकारं, अनयन् नयन्ति स्मेति ॥ ५३ ॥
नटनमाविरभूत् पणसुभ्रुवां
तदिह हारि जितामरसुभ्रुवाम् । नयनयोः पथि यन्नयतां नृणां
समुदभूद् मुदभूतसुखाङ्कुरः ॥ ५४ ॥ पुनरिह पुरे, हारि मनोज्ञं, तन्नटनं नाव्यं, आविरभूत् । कासां, पणसुभ्रुवां पण्याङ्गनानां पात्रनामधारिणीनां, खैरिणीनामिति योगः; पण्याङ्गनानां किं०, जितामरसुभ्रुवां निर्जितनिजराङ्गनानां रूपयौवनहावभावादिभिरिति शेषः । तत्किमित्याह-यन्नटनं नयनयोः पथि नयतां पश्यतां नराणां, मुद् हर्षः, समुदभूत् ; कीदृक्, अभूतं पुरा कदाऽप्यजातं यत्सुखं तस्याङ्कुरो बीजं कारणमिति यावत् ॥ ५४ ॥
उदयदर्यमरम्यरुचां भरैर्भवति या खचिते वसुधातले ।
