________________
६०
संस्कृत व्याकरण-शास्त्र का इतिहास
संज्ञायां कुलाला ० [ ४ | ३ | ११७,११८ एकं सूत्रम् ] । कौपिञ्जलहस्तिपदादण् इति कार्तिकम् + [४५३ | १३१ सूत्रानन्तरम् ] + प्राथर्वणिकस्येकलोपश्च । विभाषा विब्रधात् [ ४|४|१७ ] | सगर्भ - द्यन् [ ४| ४|११४ ] | वेशोयश प्रादेभंगाद्यखौ [४।४।१३१,१३२ एकं सूत्रम् ]
५ ॥४॥
दित्रिपूर्वादण् च इति वार्तिकम् [४|१ | ३५ सूत्रानन्तरम् ] । तदस्मिन् वृ-पदा दीयते' [ ५|१|४६ ] । तदस्य परिमाणं संख्यायः संज्ञासंघसू० [५।१।५६, ५७ एकं सूत्रम् ] । तदर्हति छेदादि० [ ५| १।६२,६३ एकं सूत्रम् ] । दण्डादिभ्यः [ ५।१।६४ ] । तस्य' दक्षि० [ ५|१| १० ९४ ] | प्रज्ञाश्रद्धावृत्तिभ्यो णः [ ५|२| १०१] । कृभ्वस्तियोगे संप० [218120] 11211
ह्वः सम्प्रसारणमभ्य० [६।१।३२] | अपस्पृशीर्तः [६।१।३५ ] । प्रचि शीर्षः इति वार्तिकम् [ ६ १ ६० सूत्रानन्तरम् ] । दीर्घात् पदान्ताद्वा [ ६।१।७३ ] | नान्तः पादम् प्रकृत्यान्तः पादम् इति पाठान्तरम् १५ [ ६।१।१११] । इन्द्रे [ ६ | १|१२० ] | प्लुतप्रगृह्या ग्रचि नित्यम् [६।१।१२१ ] | अभ्यासव्यवायेऽपि इति वार्तिकम् [६।१।१३१ सूत्रानन्तरम् ] | संपरिभ्यां करो० [ ६ |१| १३२ ] | विष्किरः शकुनौ
1
ग्रन्थकारकृताष्टिप्पण्यः
+ इदमपि वार्तिकमित्याहुः । तन्न कैयटविरोधात् । तेन हि २० कौपिञ्जलेत्यस्यापाणिनीयत्वादत्र सूत्रेऽण उपसंख्यानमित्युक्तम् । योगविभागस्तु अन्येभ्योऽपि इति वार्तिकसंग्रहायार्वाचीनः कृतः, न तु भाष्यारूढः । X अत्र योगविभागः 'आर्हादगोपुच्छ' [५।१११९] इति सूत्रभाष्ये स्पष्टः ।
२५
३०
१. किमत्र प्रतिपाद्यमिष्यत इति न ज्ञायते ।
२. तस्य च इति काशिकीयः पाठः चकारोऽत्र नेष्यते ।
३. अत्रैव वृत्तश्च' इति वार्तिकदर्शनात् पाठोऽयं न भाष्यारूढः । द्र०— नागोजिपर्यालोचितः पाठः । यद्वात्र 'वृत्ति' पदं लेखकप्रमादात् पठितं स्यात् । ४. नागेशादयः । यद्यत्र नागेशस्यैव संकेत: स्यात् तर्ह्ययं ततोऽर्वाक्कालिक इति सुतरां सिद्धः ।
५. एतत्सूत्रभाष्ये पटितस्यास्य संग्रहायेति भावः ।