SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 278
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ उणादि सूत्रों के प्रवक्ता और व्याख्याता निघण्टुटीका दशपादीवृत्ति बाहुलकत्वादभिधानलक्षणाद् क- बाहुलकादभिधानलक्षणाद्वा क्वचिन्नकारस्येत् संज्ञा न वा नकारस्येत्संज्ञा न भवति । भवतीत्युणादिवृत्तिः पृष्ठ १०६ । { पृष्ठ २७६ । " ख - बाहुलकादभिघानलक्ष णाद्वा नकारस्येत्संज्ञाया प्रभाव एवास्मिन् सूत्रे वृत्तिकारेणोक्तम् । पृष्ठ २१० । १० ग- णिलोपे चोपधाया हस्व- अस्य गेलु गुपधाह्रस्वत्वं च त्वं निपात्यते । शीलयति शील- { शीलन्ति तद् शीलयन्ति तदिति तीति वा शिल्पम् यत् कुम्भ- शिल्पम्, क्रियाकौशलं कर्म यत् कारादीनां कर्म इत्युणादिवृत्तिः । कुम्भकारादीनाम् । पृष्ठ २६३ । पृष्ठ १७१ । " २५३ 19 १५ इनमें प्रथम उद्धरण दोनों में सर्वथा समान है, द्वितीय उद्धरण समान न होते हुए भी अर्थतः अनुवादरूप है । तृतीय उद्धरण दोनों पाठों में अर्थतः समान होने पर भी कुछ पाठ भेद रखता है । इस भेद का कारण हमारे विचार में देवराज द्वारा दशपादोवृत्ति पाठ का स्वशब्दों में निर्देश करना है । देवराज के उक्त पाठ का उणादि की अन्य वृत्तियों के साथ न शब्दतः साम्य है न अर्थतः । अतः देवराज ने दशपादीवृत्ति पाठ को ही स्वशब्दों में उद्धृत किया है, यह स्पष्ट है । २० पुरुषकार करोति कृणोति करतीति वा कारुः इति च कस्याञ्चिदुणा- | कारुः । पृष्ठ ५३ । दिवृत्तौ दृश्यते । पृष्ठ ३८ | 19 ३ - दैवग्रन्थ की पुरुषकार नाम्नी व्याख्या के लेखक कृष्ण लीलाशुक्र मुनि (वि० सं० १३००) ने भी दशपादीवृत्ति का पाठ विना नाम निर्देश के 'उद्धृत 'किया है । यथा 7 दशपादीवृत्ति करोति कृणोति करति वा २५ ४- - प्राचार्य हेमचन्द्र ( १२वीं शती उत्तरार्ध) ने स्वोपज्ञ उणादिवृत्ति में दशपादी के अनेक पाठों का नाम निर्देश के विना उल्लेख किया है । यथा ३०
SR No.002283
Book TitleSanskrit Vyakaran Shastra ka Itihas 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorYudhishthir Mimansak
PublisherYudhishthir Mimansak
Publication Year1985
Total Pages522
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size8 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy