SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 107
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ५ १० नव व्याकरण रामायण उत्तरकाण्ड ( ३६।४७) में नव व्याकरण का उल्लेख है । " महाराज राम के काल में अनेक व्याकरण विद्यमान थे, इसका निर्देश रामायण किष्किन्धा काण्ड ( ३।२९) में मिलता है । भण्डारकर रिसर्च इंस्टीट्यूट पूना के संग्रह में 'गीतासार' नामक ग्रन्थ का १५ एक हस्तलेख है, उसमें भी नव व्याकरण का उल्लेख है । इस ग्रन्थ का काल अज्ञात है । श्रीतत्त्वविधि नामक वैष्णव ग्रन्थ में निम्न नौ व्याकरणों का उल्लेख मिलता है । २० २५ संस्कृत व्याकरण-शास्त्र का इतिहास का काल विक्रम की 8 वीं शताब्दी का अन्तिम चरण है ।' अमर शब्द से सम्भवतः नामलिङ्गानुशासन का कर्ता अमरसिंह अभिप्रेत है। अमरसिंहकृत शब्दानुशासन का उल्लेख अन्यत्र नहीं मिलता । लौकिकी किंवदन्ती से इतना ज्ञात होता है कि अमरसिंह महाभाष्य का प्रकाण्ड पण्डित था । कुछ वर्ष हुए पञ्जाब प्रान्तीय जैन पुस्तक भण्डारों का एक सूचीपत्र पञ्जाब यूनिवर्सिटी लाहौर से प्रकाशित हुआ है । उसके भाग १ पृष्ठ १३ पर अमरसिंहकृत उणादिवृत्ति का उल्लेख है । यह अमरसिंह नामलिंगानुशासनकार है वा भिन्न व्यक्ति, यह अभी अज्ञात है । ३० ७० ऐन्द्रं चान्द्रं काशकृत्स्नं कौमारं शाकटायनम् । सारस्वतं चापिशलं शाकल्यं पाणिनीयकम् ।। रामायणकाल में कौन से नौ व्याकरण विद्यमान थे, यह अज्ञात है ।" १. जैन साहित्य और इतिहास, प्र० सं० पृष्ठ १६०, द्वि० सं० १६६ । २. अमरसिंहो हि पापीयान् सर्वं भाष्यमचूचुरत् । ३. सोऽयं नवव्याकरणार्थवेत्ता । मद्रास ला जर्नल प्रेस १९३३ का संस्क० । ४. देखो पूर्व पृष्ठ ६० टिप्पणी ४ । ५. गीतासारमिदं शास्त्र गीतासारसमुद्भवम् । अत्र स्थितं ब्रह्मज्ञानं वेदशास्त्रसमुच्चयम् ।। ५५ ।। अष्टादश पुराणानि नव व्याकरणानि च । निर्मथ्य चतुरो वेदान् मुनिना भारतं कृतम् ॥ ५७ ॥ हस्तलेख नं० १६४, सन् १८८३-८४ । ६. व्याक० द० इ० पृष्ठ ४३७ ।
SR No.002282
Book TitleSanskrit Vyakaran Shastra ka Itihas 01
Original Sutra AuthorN/A
AuthorYudhishthir Mimansak
PublisherYudhishthir Mimansak
Publication Year1985
Total Pages770
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size12 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy