________________
(२९४) अनेकार्थसंग्रहः सटीकः : द्वितीयो विभागः
'निस्त्रिंशो निघृणे खड़े निर्देशः कथनाज्ञयोः । निर्वेशः स्यादुपभोगे मूर्छने वेतनेऽपि च ॥७१४॥ निवेशः सैन्यविन्यासे न्यासे द्रङ्गविवाहयोः ।
निदेशः स्यादुपकण्ठे शासने परिभाषणे ॥७१५॥ ईश इति वा । त्रिष्वपि यथा- दौस्थ्यं गिरीशोऽपि न हर्तुमीशः । अथ तुंगी. शः । शशाङ्के शशिशेखरे। तुङ्गी रात्रिगौरी वा तस्याः ईशस्तुङ्गीशः । तुङ्गीशश्चन्द्रो विद्यतेऽस्येति वा । अभ्रादित्वादः । शशिशेखरः शम्भुः ॥७१३॥ निस्त्रिंशोनिर्धणे खङ्गे । निर्गतस्त्रिंशतोऽङ्गुलिभ्यो निस्त्रिंशः खगः । नञ् व्ययात् संख्याया डः । निघृणे तूपचारात् । तत्र वाच्यलिङ्गः द्वयोर्यथा-द्विषद्विनाशनिस्त्रिशे निस्त्रिशे यस्य संयति । निर्देशः कथनाज्ञयोः। निर्देशनम् निर्देशः । द्वयोर्यथालघुसंग्रहकारी च साधुशब्दप्रसिद्धकृत् । निर्देशः प्रथते देव तवायं पाणिनेरिव ॥ निर्वेशः स्यादुपभोगे मूर्छने वेतनेऽपि च । निर्विश्यते भुज्यते निर्विशत्यनेन निर्वेशः। उपभोगे यथा-संसारे नास्ति निर्देशः सद्भिः सत्कथनात्परः । सर्वकालं समरसे यत्र तृप्तिर्न जायते ।। मूर्छनं मोहः । वेतने कर्ममूल्ये यथा-क्रोडासरस्यामथ सन्नताङ्गयो हाराघलङ्कारशतानि ता ये । तास्तत्यजुर्वास्तवकान्तिशिल्पकारस्य निर्वेशमिव स्मरस्य ।। प्रसारेऽपि मंखः । यथा-पतितस्य शुद्धसलिले तैलस्य भवेद भृशं हि निर्वेशः ॥७१४॥ निवेशः सैन्यविन्यासे न्यासे दंगविवाहयोः। निवेशनं निवेशः निवसन्तेऽत्र वा । सैन्यविन्यासे यथा-न शून्यतामगमदसौ निवेशभूः प्रभुततां दधति बले चलत्यपि । न्यासमात्रे यथा-निवेशः स्वःसिन्धो. स्तुहिनगिरिवीथीषु जयति । द्रङ्गो नगरम् । तत्र यथा-द्विषां निवेशेषु चरप्रवेशः कार्यों नूपैः । विवाहे यथा-विनिर्ममे सुरेशेन निवेश: केशवधियोः । निदेशः स्यादुपकण्ठे शासने परिभाषणे । निकटो देशो निदेशः । निदेशनं वा । उपकण्ठं समीपम् । शासनमाज्ञा । परिभाषणं संकथा । उपकण्ठे परिभाषणे च यथा-वेश्यानिदेशे विवशो न कस्कः (कस्वः)। शासने यथा
१. दुःस्पर्शस्तु खरस्पर्श कष्टकायां यवासके निस्त्रिंशो
