________________
तृतीयः काण्डः
(२२३)
दातोर्वरा तु भूमात्रे सर्बसस्याढय व्यपि । ऋक्षरं वारिधारायामृक्षरः पुन:त्विजि । ५१९॥ एकाग्रौ तद्गताव्यग्रावौशीरं शयनासने। उशीरजे चामरे च दंडे कररः खगे ॥५२०। करीरे क्रकचे दीने कर्बुरं कांचने जले । कर्बुरो राक्षसे पापे शबले कंदरोऽकुशे ॥५२१।।
घञ् वाच्यलिंग । दक्षिण सरल तत्र यथा-उदारचरितानां तु वसुधैव कुटुम्बकम् । महति यथा-स तथेति विनेतुरुदारमते प्रतिगृह्य वचो विससर्ज मुनिम् ॥५१८।। दातरि यथा-किं ददातु किमश्नातु भर्तव्यभरणाकुलः । उदारमतराप्तो जगत्रितयमात्रके ॥ उर्वरा तु भूमात्रे सर्वसस्याढयभुव्यपि । उरु ईयर्ति । अचि उर्वरा । भूमात्रे यथा-यदंष्ट्राचंद्रखंडेऽभूल्लांछनछविरुवरा । सर्वसस्याढयभुवि यथा-स पश्यन्नुर्वरानुर्वीमुर्वीशोऽधूनयच्छिर ।। ऋक्षरं वारिधारायाम् ।। ऋषति कृतनृषिभ्य किदिति कित सर ।। ऋक्षरः पुनऋत्विजि ॥ ऋत्विक् याज्ञिक ॥५१९॥ एकाग्रौ तद्तान्यग्रौ ।। एक अग्रं प्रधानमस्य एकाग्र । वाच्यलिंग । द्वयोर्यथा-जडीभवंति चेतांसि नित्यमेकाग्रचिंतया ॥ उशीरं शयनासने ॥ उशीरजे चामरे च दंडे च ॥ वष्टि उशीरम् । वसि घसीति किदीर । वशेरयडीति दृत् । उशीरमेव ऊशीरम् । प्रज्ञाधण् । उशीरस्येदं वा शयनं च आसनं च शयनासनम् । तत्र युगपद्वर्तते । उशीरं वोरणोमूलम् तत्र जातम् उशीरजं तत्र वायलिग । दंडो यष्टिः । तत्र शयनासने च यथा-राजाभिधानाक्षरमुद्रितं तदौशीरमालोक्य न कस्य भीति । चामरे यथाशुभ्रौशीरमिषादतीव विमला कीर्ति स्थिता तेऽग्रत ॥ कररः खगे ॥ करोरे क्रकचे दीने । करेति शब्दं राति करर । कीर्यते वा । जठरेति साधु । चतु
पि यथा-उद्वेज नीयाः कररा नराणाम् ॥५२०॥ कर्बुरं कांचने जले॥ कति कर्बुरं वास्यसीत्युर । द्वयोर्यथा-कर्बुरम बुरात्मा कश्चिद् दातुं प्रमत्ते