________________
अभिधानचिन्तामणिः १स्याद्राक्षसः पुण्यजनो नृचक्षा यात्वाशरः कौणपयातुधानौ । रात्रिश्चरो रात्रिचरः पलादः कीनाशरक्षोनिकसात्मजाश्च ।।१०१।। क्रव्यात्कबुरनैऋतावसक्पो २वरुणस्त्वर्णवमन्दिरः प्रचेताः। जलयादःपतिपाशिमेघनादा जलकान्तारः स्यात्परञ्जनश्च ।।१०२॥ ३श्रीदः सितोदरकुहेशसखाः पिशाचकीच्छावसुस्त्रिशिरऐलविलैकपिङ्गाः। पौलस्त्यवैश्रवणरत्नकराः कुबेरयक्षौ नृधर्मधनदौ नरवाहनश्च ॥१०३।। कैलासौका यक्षधननिधिकिम्पुरुषेश्वराः । ४विमानं पुष्पकं ५चैत्ररथं वनं
१. 'राक्षस'के १. नाम है-राक्षस:, पुण्यजनः, नृचक्षा (स), यातु (न+पु), आशरः, कौणपः, यातुधानः, रात्रिञ्चरः, रात्रिचरः, पलादः, कीनाशः, रक्षः (-क्षस , न), निकसात्मजः (+नेकसेयः,+निकषात्मजः; नेकषेयः), अव्यात् (-व्याद् + अव्यादः ), कर्बुरः, नेऋतः, असूपः (अलपः, अभपः)। शेषश्चात्र-अथ राक्षसे ।
पलप्रियः खसापुत्रः कर्वरो नरविष्वणः । अशिरो हनुषः शकुर्विथुरो जललोहितः ॥ उद्धरः स्तब्धसंभारो रजग्रीवः प्रवाहिकः ।
सन्ध्याबलो रात्रिबलस्त्रिशिराः समिती दः ।। २. 'वरुण'के ६ नाम है-वरुणः, अर्णवमन्दिरः, प्रचेताः (-तस ), जलपतिः, यादःपतिः (यौ०-अप नाथः, यादोनाथः,........"), पाशी (-शिन् । यौ०-पाशपाणिः ), . मेघनादः, जलकान्तारः, परञ्जनः ।।
शेषश्चात्र-वरुणे तु प्रतीचीशो दुन्दुभ्युद्दामसंवृताः ।
३. 'कुबेर' के २२ नाम हैं-श्रीद:, सितोदरः, कुहः, ईशसंख:, पिशाचकी (-किन् ), इच्छावसुः, त्रिशिराः (-रस ), ऐलविल: (+ ऐडविल: ), एकपिङ्गः, पौलस्त्यः, वैश्रवणः, रत्नकरः, कुबेरः, यक्ष:, नृधर्मा (-मन् । + मनुष्यधर्मा,मन् ), धनदः, नरवाहनः, कैलासौकाः (-कस ), यक्षेश्वरः, धनेश्वरः, निधीश्वरः, किंपुरुषेश्वरः (यो. --गुह्यकेशः, वित्तेशः, निधानेशः, किन्नरेशः,...", राजराजः)॥ शेषश्चात्र-धनदे निधनाक्षः स्यान्महासत्त्वः प्रमोदितः ।
रत्नगर्भ उत्तराशाऽधिपतिः सत्यसङ्गरः ॥ ।
धनकेलि: सुप्रसन्नः परिविद्धः। ४. 'कुबेरके विमान'का १ नाम है-पुष्पकम् ।। ५. 'कुबेरके वन' ( उद्यान, फुलवाड़ी)का १ नाम है-चैत्ररथम् ।।
