SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 94
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ४६ देवकाण्डः २] मणिप्रभा'व्याख्योपेतः . १पूर्वा प्राची २दक्षिणाऽपाची ३प्रतीची तु पश्चिमा । अपराऽथोत्तरोदीची ५विदिक स्वपदिशं प्रदिक ॥ ८१ ॥ ६दिश्यं दिग्भववस्तु ७न्यपागपाचीन मुदगुदीचीनम् । प्राक्प्राचीनं च समे १०प्रत्यक्तु स्यात्प्रतीचीनम् ।। २ ॥ ११तिर्यग्दिशां तु पतय इन्द्राग्नियमनैऋताः। । वरुणो वायुकुबेरावीशानश्च यथाक्रमम् ॥८३ ॥ १२ऐरावतः पुण्डरीको वामनः कुमुदोऽजनः । पुष्पदन्तः सार्वभौमः सुप्रतीकञ्च दिग्गजाः ॥ ४॥ १. 'पूर्व दिशा'के २ नाम हैं--- पूर्वा, प्राची ।। २. 'दक्षिण दिशा'के २ नाम हैं-दक्षिणा, अपाची (+अवाची)।। ३. 'पश्चिम दिशा'के ३ नाम हैं-प्रतीची, पश्चिमा, अपरा ।। शेषश्चात्र-यथाऽपरेतरा पूर्वाऽपरा पूर्वेतरा तथा । ४. 'उत्तर दिशा'के २ नाम हैं - उत्तरा, उदीची ॥ शेषश्चात्र यथोत्तरेतरापाची तथाऽपाचीतरोत्तरा। ५. 'कोण' (पूर्वादि किन्हीं दो दिशाओंके बीचवाली दिशा )के ३ नाम हैं-विदिक (-दिश ), अपदिशम्, प्रदिक् (-दिश् )॥ ..: ६. 'दिशामें होनेवाली वस्तु'का एक नाम है-दिश्यम् ॥ ७. 'दक्षिण दिशावाला' या 'दक्षिण दिशामें उत्पन्न'के २ नाम हैंअपाक (-पाच.), अपाचीनम् ।। ८. 'उत्तर दिशावाला' या 'उत्तर दिशामें उत्पन्न के २ नाम हैं-उदक (-दञ्च ), उदीचीनम् ॥ ६. 'पूर्व दिशावाला' या 'पूर्व दिशामें उत्पन्न के २ नाम है-प्राक् (-उच्), प्राचीनम् ॥ १०. पश्चिम दिशावाला' या 'पश्चिम दिशामें उत्पन्न'के २ नाम हैप्रत्यक (-त्यञ्च ), प्रतीचीनम् ॥ ११. 'आठों दिशाओं' ( चार कोणों तथा चार पूर्व आदि दिशाओं )के ये इन्द्र आदि क्रमश: पति ( स्वामी ) है-इन्द्रः, अग्निः, यमः, नैऋतः, वरुणः, वायुः, कुबेरः, ईशानः । विमर्शः-पूर्व दिशाके स्वामी 'इन्द्र', अग्निकोण ( पूर्व तथा दक्षिण दिशाओं की बीचवाली दिशा ) का स्वामी 'अग्नि', दक्षिण दिशाका स्वामी यम,........... ॥ १२. ४ कोणों सहित पूर्व आदि आठों दिशाओंके ये 'ऐरावत' आदि गज ४ अ० चि०
SR No.002275
Book TitleAbhidhan Chintamani
Original Sutra AuthorHemchandracharya
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, Hargovind Shastri
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year1966
Total Pages566
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy