SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 367
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३२२ अभिधानचिन्ताभरणः १भासे शकुन्तः २कोयष्टौ शिखरी जलकुक्कुभः ॥ ४०४ ॥ ३पारापतः कलरवः कपोतो रक्तलोचनः । ४ ज्योत्स्नाप्रिये चलचच कोरविषसूचकाः ॥ ४०५ ॥ पूजीवंजीवस्तु गुन्द्रालो विपदर्शन मृत्युकः । ६ व्याघ्राटस्तु भरद्वाजः ७प्लवस्तु गात्रसंप्लवः ।। ४०६ ।। प्रतित्तिरिस्तु खरकोणो हहारीतस्तु मृदङ्करः । १० कारण्डवस्तु मरुतः ११ सुगृहञ्चचुसूचिकः ॥ ४०७ ॥ १२कुम्भकारकुक्कुटस्तु कुक्कुभः कुहकस्वनः । १३ पक्षिणा येन गृह्यन्ते पक्षिणोऽन्ये स दीपकः ॥ ४०८ ॥ १. 'भास पक्षी' के २ नाम हैं-भासः, शकुन्तः ॥ २. 'एक जलचारी पक्षि- विशेष' के ३ नाम हैं—कोयष्टिः शिखरी (- ग्नि ), जलकुक्क भः ॥ ३. 'कबूतर' के ४ नाम है - पारापतः ( + पारावतः ), कलरवः, कपोतः, रक्तलोचनः ॥ ४. ' चकोर पक्षी' के ४ नाम हैं- ज्योत्स्नाप्रियः, चलचञ्चुः, चकोरः, विषसूचकः !! विमर्श - विषमिश्रित अन्नादि देखने से चकोरकी आखोका रंग बदल जाता है, अत एव इसका नाम 'विषसूचक' पड़ा है ॥ ५. 'जीवंजीव ' नामक पक्षि- विशेष, या चकोर विशेषश्के ३ नाम हैंजीवजीवः, गुन्द्रालः, विषदर्शनमृत्युकः ॥ ६. 'भरद्वाज (भरदुल ) पक्षी' के २ नाम हैं - व्याघ्राटः, भरद्वाजः ॥ ७. 'बलमुर्गा या कारण्डव पक्षी ( कागके समान चोंच तथा लम्बे पैर या काले रंग के पक्षी' के २ नाम है-प्लवः, गात्रसंप्लवः ॥ • ८. 'तीतर' के २ नाम हैं - तित्तिरिः, खरकोणः ॥ ६. ' हारिल, हारीत पक्षी' के २ नाम हैं - हारीतः, मृदङ्करः ॥ १०. 'बत्तख या एक प्रकार के हंसजातीय पक्षी' के २ नाम हैं - कारण्डवः, मरुलः ॥ ११. 'वया पक्षी' के २ नाम हैं-सुगृहः, चञ्चुसूचिकः ॥ १२. 'वनमुर्गा पक्षी' के ३ नाम - कुम्भकारकुक्कुट, कुक्कुमः, कुहकस्वनः ॥ १३. ‘जिस पक्षीके द्वारा दूसरी पक्षी पकड़े जाते हैं, उस (बाज श्रादि ) पकड़नेवाले पक्षी' का १ नाम है - दीपक: ।। १. तदुक्तम् — “ चकोरस्य विरज्येते नयने विषदर्शनात् ॥”
SR No.002275
Book TitleAbhidhan Chintamani
Original Sutra AuthorHemchandracharya
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, Hargovind Shastri
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year1966
Total Pages566
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy