SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 300
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २५५ तिर्यकाण्ड: ४ ] मणिप्रभा'व्याख्योपेतः १अधित्यकोर्ध्वभूमिः स्यारदधोभूमिरुपत्यका । ३स्नुः प्रस्थं सानु४रश्मा तु पाषाणः प्रस्तरो दृषत् ॥ १०१ ॥ ग्रावा शिलोपलो ५गण्डशैलाः स्थूलोपलाश्च्युताः। ६स्यादाकरः खनिः खानिर्गमा ७धातुस्तु गैरिकम् ॥ १०२ ॥ शुक्लधातौ पाकशुक्ला कठिनी खटिनी खटी। लोहं कालायसं शस्त्रं पिण्ड पारशवं घनम् ॥ १०३ ॥ गिरिसारं शिलासारं तीक्ष्णकृष्णामिषे अयः। १०सिंहानधूर्तमण्डुरसरणान्यस्य किटके ॥ १०४॥ ११सर्वश्च तैजसं लोहं १२विकारस्त्वयसः कुशी। १. 'पहाड़की ऊपरवाली भूमि'का १ नाम है-अधित्यका ॥ २. 'पहाड़की नीचेवाली भूमि'का १ नाम है-उपत्यका ॥ ३. पर्वतकी ऊपरवाली समतल भूमि के ३ नाम हैं.-स्नुः (पु), प्रस्थमः, सानु: ( २ पु न)॥ ४. 'पत्थर के ७ नाम हैं-अश्मा (-श्मन् ), पाषाणः, प्रस्तरः, दृषत् (स्त्री), ग्रावा (-वन् , पु), शिला, उपल: (पुन)॥ ५. 'पर्वतसे गिरे हुए बड़े-बड़े चट्टानो'का १ नाम है-गण्डशैलाः ॥ ६. 'खान'के ४ नाम हैं-आकरः, खनिः, खानिः (२ स्त्री), गञ्जा (स्त्री पुः) । ७. 'गैरू'के २ नाम हैं-धातुः (पु.), गैरिकम् ।। ८. 'खड़िया, चाक के ४ नाम हैं-शुक्लधातुः, पाकशुक्ला, कठिनी, खटिनी, खटी. (+कखटी.)। ६. 'लोहे के ११ नाम हैं-लोहम् (पु न ), कालायसम्, शस्त्रम्, पिण्डम् , पारशवम् (पु न), घनम्, गिरिसारम् , शिलासारम् (२ न ।+२ पु), तीक्ष्णम् , कृष्णामिषम् , अयः (-यस , न )। शेषश्चात्र स्याल्लोहे धीनधीवरे । . १०. 'मण्डूर लोहकिट्ट' के ४ नाम हैं-सहानम्, धूर्तम् , मण्डरम्, सरणम् ॥ ११. 'सर्वविध (आटोप्रकारके ) तेजोविकार'का १ नाम है-लोहम् ( न पु )। विमर्श-लोह आठ हैं-सोना, चांदी, तांबा, पीतल, काँसा, रांगा, सीसा, लोहा । इन्हींको 'अष्टधातु' कहते हैं । १२. 'लोहेकी बनी हुई वस्तु'का १ नाम है-कुशी ।।
SR No.002275
Book TitleAbhidhan Chintamani
Original Sutra AuthorHemchandracharya
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, Hargovind Shastri
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year1966
Total Pages566
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy