SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 259
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २१४ अभिधानचिन्तामणिः १क्षत्रं तु क्षत्रियो राजा राजन्यो बाहुसंभवः ॥ ५२७ ॥ . २अर्या भूमिस्पृशो वैश्या ऊरब्या ऊरुजा विशः। ३वाणिज्यं पाशुपाल्यश्च कर्षणं चेति वृत्तयः॥ ५२८ ।। ४ाजीवो जीवनं वार्ता जीविका वृत्तिवेतने। ५उन्छो धान्यकणादानं ६कणिशायर्जनं शिलम् ॥ ५२६ ॥ ७ऋतं तद् द्वयम्मनृतं कृषि तं तु याचितम् । १०अयाचितं स्मादमृत ११सेवावृत्तिः श्वजीविका ॥ ५३० ॥ १२सत्यानृतं तु वाणिज्य वणिज्या १३वाणिजो वणिक् ।.. क्रयविक्रयिकः पण्याजीवाऽऽपणिकनगमाः ॥ ५३१ ॥ वैदेहः सार्थवाहश्च १. 'क्षत्रिय' के ५ नाम हैं-क्षत्रम् (पु न ), क्षत्रियः, राजा (-जन् ), राजन्यः, बाहुसम्भवः (+बाहुजः)॥ २. 'वैश्य'के ६ नाम है-अर्याः, भूमिस्पृशः (-स्पृश् ), वैश्याः, ऊरव्याः, अरुणाः, विशः (-श् । ब० व० बहुस्वापेक्ष है, अतएव ए० ब० में भी इनका प्रयोग होता है)॥ . . . . ३. इन वैश्योंकी वृत्ति वाणिज्यम् , . पाशुपाल्यम्, कर्षणम् (अर्थात् क्रमश:-व्यापार, पशुपालन और खेती ) है । ४. 'जीविका के ६ नाम है-आजीवः, जीवनम् , वार्ता, जीविका, वृत्तिः, वेतनम् ॥ . ५. 'खेत काटकर किसानके अन्न-ले जानेके उपरान्त उस खेतमें-से १-१ दाना चुंगने'का १ नाम है-उञ्छः ॥ ६. 'खेत काटकर किसानके अन्न ले जानेके उपरान्त उस खेतमें-से १-१ बाल चुंगने'का १ नाम है-शिलम् ॥ ७. 'उक्त दोनों ( उछः, शिलम् )का १ नाम है-श्रुतम् ॥ ८. 'खेतीसे जीविका चलाने का १ नाम है-अनृतम् ॥ ६. 'याचनाकर बीविका चलाने'का १ नाम है-मृतम् ।। १०. 'विना याचना किये मिले हुए द्रव्यादिसे बीविका चलानेवाले'के २.नाम है-अयाचितम् , अमृतम् ।। ११. 'सेवाके द्वारा जीविका चलानेवाले'के २ नाम है-सेवावृत्तिः, खजीविका ॥ १२. 'व्यापार के ३ नाम है-सत्यानृतम्, वाणिज्यम्, वणिज्या (बी न)॥ १३. धनियाँ, व्यापारी'के ८ नाम हैं-वाणिजः, वणिक् (- णिज् ),
SR No.002275
Book TitleAbhidhan Chintamani
Original Sutra AuthorHemchandracharya
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, Hargovind Shastri
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year1966
Total Pages566
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy