SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 193
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १४८ अभिधानचिन्तामणिः -१करशाखागुली समे। अंगुरी २चांगुलोऽङगुष्ठ३स्तर्जनी तु प्रदेशिनी ।। २५६ ॥ ४ज्येष्ठा तु मध्यमा मध्या ५सावित्री स्यादनामिका।। ६कनीनिका तु कनिष्ठा७ऽवहस्तो हस्तपृष्ठतः ।। २५७ ।। कामाशो महाराजः करजो नखरो नखः। करशूको भुजाकण्टः पुनर्भवपुनर्नवौ ॥ २५८ ।। प्रदेशिन्यादिभिः सार्धमङ्गुष्ठे वितते सति। प्रादेशतालगोकर्णवितस्तयो' . . यथाक्रमम् ॥ २५६ ॥ १०प्रसारितांगुलौ पाणौ चपेटः प्रतलस्तलः । प्रहस्तस्तालिका तालः ११सिंहतलस्तु तौ युतौ ।। २३०॥ १. 'अंगुलि'के ३ नाम हैं-करशाखा, अगुली (+अगुलि: ), अगुरी॥ २. 'अंगूठे के २ नाम हैं-अङ्गुल:, अङ्गुष्ठः ।। ३. 'तर्जनी ( अंगूठेके बादवाली अङगुलि ) के २ नाम हैं-तर्जनी, प्रदेशिनी ॥ ४. 'बीचवाली (तर्जनीके बादवाली) अङ्गुलि'के ३ नाम हैं-ज्येष्ठा, मध्यमा, मध्या ॥ ५. अनामिका (मध्यमा तथा कनिष्ठाके बीचवाली अंगुलि ) के २ नाम है-सावित्री, अनामिका ॥ ६. 'कनिष्ठा' (सबसे छोटी अंगुलि ) के २ नाम हैं--कनीनिका, कनिष्ठा ॥ ७. 'हथेलीके पीछेवाले भाग'का १ नाम है-अवहस्तः ।। ___८ 'नख, नाखून के ६ नाम हैं-कामाङकुशः, महाराजः, करजः ( यौ०-पाणिजः, कररुहः,...."), नखरः (त्रि ), नखः ( पु न ), करशूकः, भुजाकण्टः, पुनर्भवः, पुनर्नवः ।। ___. 'तर्जनी श्रादि ( तर्जनी, मध्यमा, अनामिका और कनिष्ठा अंगुलियोंके साथ अंगुष्ठ अगुलिको फैलानेपर होनेवाले नाप ( लम्बाई ) का क्रमशः १-१ नाम होता है-प्रादेशः, ताल:, गोकर्णः, वितस्तिः (पु स्त्री ) अर्थात् 'बित्ता' । १०. 'थप्पड़, चटकन' के ६ नाम हैं-चपेटः (पु स्त्री), प्रतलः, तल:, प्रहस्तः, तालिका, तालः॥ ११. 'फैलाये हुए दोनों हाथोंके सटाने ( दोहथा )का १ नाम हैसिंहतलः (+संहतल:)॥
SR No.002275
Book TitleAbhidhan Chintamani
Original Sutra AuthorHemchandracharya
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, Hargovind Shastri
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year1966
Total Pages566
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy