SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 150
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ मर्त्यकाण्ड : ३ ] 'मणिप्रभा' व्याख्योपेतः गोधूमचूर्णे समिता २यवक्षोदे तु चिक्कसः । ३गुड इक्षुरसक्वाथः ४शर्करा तु सितोला || ६६ ॥ सिता च ५ मधुधूलिस्तु खण्ड ६स्तद्विकृती पुनः । मत्स्यण्डी फाणितनापि ७र सालायान्तु मार्जिता ॥ ६७ ॥ शिखरिण्यथ न्यूयूषो रसो दुग्धन्तु सोमजम् । गोरसः क्षीरमूधस्नं स्तन्यं पुंसवनं पयः ॥ ६८ ॥ घृतदध्यादि ११पेयूषोऽभिनवं पयः । १० पयस्य १२ उभे क्षीरस्य विकृती किलाटी कूर्चिकाऽपि च ॥ ६६ ॥ १. 'गेहूँ के आटे का १ नाम है - समिता ॥ २. 'जौ के आटे' का १ नाम है -- चिक्कस: ( पुन ) ॥ ३. 'गुड़' का १ नाम है - गुडः ॥ ४. 'शक्कर, चीनी' के ३ नाम हैं-शर्करा, सितोपला, सिता ॥ ५. 'खाँड़' के २ नाम हैं- मधुधूलि :, खण्ड: ( पुन ) ॥ १०५ ६. 'राब' के २ नाम हैं- मत्स्यण्डी ( + मत्स्याण्डिका, मत्स्यण्डिका ), फाणितम् (पुन) ।। ७. 'सिखरन' के ३ नाम हैं - रसाला, मार्जिता ( + मर्जिता ), शिखरिणी ॥ ८. 'जूस, यूष (मूंग, परवल आदिका रस ) के ३ नाम हैं- : ( पु ), यूषं (पुन), रस: ॥ ६. 'दूध' के ८ नाम हैं - दुग्धम्, सोमजम्, गोरस:, क्षीरम् ( पु न ), ऊधस्यम्, स्तन्यम्, पुंसवनम् पय: ( - यस् ) ॥ " शेषंश्चात्र—दुग्घे योग्यं बालसात्म्यं जीवनीयं रसोत्तमम् । सरं गव्यं मधुज्येष्ठं, धारोष्णं तु पयोऽमृतम् ॥ १०. दूध से बने हुए पदार्थ (घृत, (दही) मक्खन आदि ) का १ नाम - पयस्यम् ॥ ११. 'फेनुस ( थोड़ी दिनको व्यायी हुई गाय आदिके दूध )का १ नाम है -- पेयूष: + (पीयूषम् ) । विमर्श - वैजयन्तीकारका मत है कि एक सप्ताह के भीतर व्यायी हुई 'गाय श्रादिके दूधको 'पेयूषम् ' तथा उसके बादके दूधको 'मोरटम् ; मोर कम्' कहते हैं ॥ (पुत्री), कूर्चिका १२. 'खोवा, मावा' के २ नाम हैं-किलाटी ( + कूचिका ) ॥
SR No.002275
Book TitleAbhidhan Chintamani
Original Sutra AuthorHemchandracharya
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, Hargovind Shastri
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year1966
Total Pages566
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy