________________
१००
अभिधानचिन्तामणिः .
१ माया तु शठता शाठ्यं कुसृतिर्निकृतिश्च सा ॥ ४१ ॥ २कपटं कैतवं दम्भः कूटं छद्मोपधिश्छलम् । व्यपदेशो मिषं लक्षं निभं व्याजो३ऽथ कुक्कुटिः ॥ ४२ ॥ कुहना दम्भचर्या च ४ वञ्चनन्तु प्रतारणम् । व्यलीकमतिसन्धानं ५साधौ सभ्यार्यसज्जनाः ॥ ४३ ॥ ६दोषैकक पुरोभागी कर्णेजपस्तु दुर्जनः । पिशुनः सूचको नीचो द्विजिह्वो मत्सरी खलः ॥ ४४ ॥ व्यसनार्तस्तूपरक्तश्चारस्तु प्रतिरोधकः । दस्युः पाटच्चरः स्तेनस्तस्करः पारिपन्थिकः ।। ४५ ।। परिमोषिपरा स्कन्धैकागारिकमलिम्लुचाः 1 १०यः पश्यतो हरेदर्थं स चौरः पश्यतोहरः ॥ ४६ ॥
१. 'माया' के ५ नाम हैं- माया, शठता, शाठ्यम्, कुसृतिः, निकृतिः ॥ २. 'कपट, छल' के १२ नाम है — कपट : ( पु न ), कैतवम्, दम्भः, गूढम् ( पु न ), छद्म (-झन् ); उपधि: ( + उपधा ), छलम्, व्यपदेशः, मिषम्, लक्षम् ( पु न ), निभम्, व्याजः ॥
३. ‘दम्भसे व्यवहार करने के ३ नाम हैं- कुक्कुटि:, कुहना, दम्भचर्या ॥
४. 'ठगने' के ४ नाम हैं- वञ्चनम्,
प्रतारणम्, व्यलीकम्, अति
सन्धानम् ॥
५. ‘सज्जन' के ४ नाम हैं - साधुः, सभ्यः, आर्य:, सज्जनः ॥
६. ‘केवल दूसरेके दोष देखनेवाले' के २ नाम हैं - दोषैकदृक् (-शू ), पुरोभागी ( - गिन् ) ॥
७. 'चुगलखोर' के नाम हैं - कर्णेजप:, दुर्जनः, पिशुनः सूचकः, नीचः, द्विजिह:, मत्सरी (-रिन् ), खल: ( पुन । + त्रि ) ।
शेषश्चात्र – अथ क्षुद्रा खलौ खले ।
८. 'व्यसनमें आसक्त' के २ नाम हैं- व्यसनार्तः, उपरतः ॥
६. 'चोर' के ११ नाम हैं - चोर : ( + चौर: ), प्रतिरोधकः, दस्युः, पाटच्चर: ( + पटचोर: ), स्तेन: ( पु न ), तस्करः, पारिपन्थिकः, परिमोषी ( - षिन् ), परास्कन्दी ( + न्दिन् ), ऐकागारिकः, मलिम्लुचः ॥ -
शेषश्चात्र - चोरे तु चोरडो रात्रिचरः ।
१०. ‘देखते रहनेपर ( सामनेसे धोखा देकर ) चोरी करनेवाले' का १ नाम है - पश्यतोहरः ||
