________________
श्रभिधानचिन्तामणिः
- १कान्दिशीको भयद्रुते । २उत्पिञ्जलसमत्पिञ्जपिञ्जला भृशमाकुले ॥ ३० ॥ ३महेच्छे तूटोदारोदात्तोदीर्णमहाशयाः । महामना महात्मा च ४ कृपणस्तु मितम्पचः ॥ ३१ ॥ कीनाशस्तद्धनः क्षुद्रकदर्य दृढमुष्टयः 1 किम्पचानो ५दयालुस्तु कृपालुः करुणापरः || ३२ ॥ सूरतो६ऽथ दया शूकः कारुण्यं करुणा घृणा । कृपाऽनुकम्पाऽनुक्रोशो ७हिंस्र शरारुधातुकौ ॥ ३३ ॥ व्यापादनं विशरणं प्रमयः प्रमापणं निर्मन्थनं प्रमथनं कदनं निबर्हणम् । निस्तर्हणं विशसनं क्षरणनं परासनं प्रोज्जासनं प्रशमनं प्रतिघातनं वधः ||३४| प्रवासनं द्वासनघातनिर्वासनानि संज्ञप्तिनिशुम्भहिंसाः । निर्वापणालम्भनिषूदनानि निर्यातनोन्मन्थसमापनानि ।। ३५ ।। अपासनं वर्जनमार पिला निष्कारणक्राथविशारणानि ।
हस्युः
कर्तने कल्पनवर्धने च छेदश्व १० घातोद्यत आततायी ॥ ३६ ॥
६८
१. 'भय से भागे हुए' के २ नाम है - कान्दिशीकः, भयद्रुतः ॥ २. ‘अधिक व्याकुल' के ३ नाम हैं - उत्पिञ्जलः, समुत्पिञ्जः पिञ्जलः ॥ ३. 'उदार, उन्नत इच्छावाले' के ८ नाम हैं – महेच्छ:, उद्भटः, उदार:, उदात्तः, उदीर्णः, महाशयः, महामना: ( - नस् ), महात्मा ( - त्मन् ) | ४. 'कृपण' के नाम हैं- कृपणः, मितम्पचः, कीनाशः, तद्धनः, क्षुद्रः, कदर्य:, दृढमुष्टिः, किम्पचानः ।।
५. 'दयालु' के ४ नाम हैं - दयालु, कृपालुः, करुणापरः, सूरत: ॥
'दया, कृपा' के ८ नाम है - दया, शुकः ( पुं न ), कारुण्यम्, करुणा, घृणा, कृपा, अनुकम्पा, श्रनुक्रोशः ॥
७. हिल, हिंसक' के ३ नाम हैं - हिस्रः, शरारुः, धातुकः ॥
८. ‘मारने, वध करने' के ३६ नाम हैं - व्यापादनम्, विशरणम्, प्रमयः, (पु न), प्रमापणम्, निर्ग्रन्थनम्, प्रमथनम्, कदनम्, निवर्हणम्, निस्तर्हणम्, विशसनम्,क्षणनम्, परासनम्, प्रोज्जासनम्, प्रशमनम्, प्रतिघातनम्, वधः, प्रवासनम्, उद्वासनम्, घातः, निर्वासनम्, संज्ञप्तिः, निशुम्भः, हिंसा, निर्वापणम्, आलम्भः, निषूदनम्, निर्यातनम्, उन्मन्थः, समापनम्, श्रपासनम्, वर्जनम्, मारः, पिञ्ज:, निष्कारणम, क्राथः, विशारणम् ॥
६. 'काटने' के ४ नाम हैं— कर्तनम्, कल्पनम्, वर्धनम्, छेदः ॥
१०. 'आततायी ( हत्या करने के लिए तत्पर ) का १ नाम है - श्राततायी
(-यिन् ) ॥
