________________
अभिधानचिन्तामणिः १भयं भीéतिरातङ्क आशङ्का साध्वसं दरः। भिया च तच्चाहिभयं भूपतीनां स्वपक्षजम् ॥ २१५ ।। ३अदृष्टं वह्नितोयादे४दृष्टं स्वपरचक्रजम् । ५भयङ्करं प्रतिभयं भीमं भीष्मं भयानकम् ।। २१६ ॥ भीषणं भैरवं घोरं दारुणश्च भयावहम् । ६जुगुप्सा तु घृणाऽथ स्याद्विस्मयश्चित्रमद्भतम् ॥ २१७ ॥ चोद्याश्चर्ये शमः शान्तिः शमथोपशमावपि । तृष्णाक्षयः स्थायिनोऽमी रसानां कारण क्रमान् ॥ २१८ ॥ . १०स्तम्भो जाड्यं ११स्वेदो धर्मनिदाघौ १२पुलकः पुनः। रोमाञ्चः कण्टको रोमविकारो रोमहर्षणम् . ॥ २१६ ।। रोमोद्गम उद्घषणमुल्लकसनमित्यपि ।
१. 'भय'के ८ नाम है-भयम्, भीः, भीतिः (२ स्त्री), श्रातङ्कः, आशङ्का, साध्वसम्, दरः (पु न ), भिया ।
२. 'राजाओंका अपने पक्षवालोंसे होनेवाले भय'का १ नाम हैअहिभयम् ॥
३. 'श्राग-पानी अादिसे होनेवाल भय'का १ नाम है-अदृष्टम् ।। ४. 'अपने तथा परराष्ट्रसे होनेवाले भय'का १ नाम हैं-दृष्टम् ।।
५. 'भयङ्कर, डरावना'के १० नाम हैं-भयङ्करम् , प्रतिभयंम् , भीमम् , भीष्मम् , भयानकम् , भीषणम् , भैरवम् , घोरम् , दारुणम् , भयावहम् ।।
शेषश्चात्र-भयङ्करे तु डमरमाभीलं भासुरं तथा । ६. 'घृणा'के २ नाम हैं-जुगुप्सा, घृणा ।।
७. 'अाश्चर्य'के ५ नाम है-विस्मयः, चित्रम् , अद्भुतम् , चोद्यम् , आश्चयम् ॥
शेषश्चात्र-आश्चर्ये फुल्लक मोहो वीदयम् । ८. 'शान्ति'के ५ नाम हैं-शमः शान्तिः, शमथः, उपशम:, तृष्णाक्षयः ।। ६. पूर्वोक्त (२।२०८-२०६) शृङ्गार आदि ६ रसोंके ये 'रति' आदि ६ ( रतिः, हास:, शोकः, क्रोधः, उत्साहः, भयम् , जुगुप्सा, विस्मयः, शमः ) क्रमशः 'स्थायी भाव' हैं ।
१०. 'स्तम्भ, जडता'के २ नाम हैं-स्तम्भः, जाड्यम् ॥ ११. 'स्वेद, पसीना'के ३ नाम हैं-स्वेदः, धर्मः, निदाघः ।।
१२. 'रोमाञ्च'के ८ नाम हैं-पुलकः ( पु न), रोमाञ्चः, कण्टकः, (पु न ), रोमविकारः, रोमहर्पणम् , रोमोद्गमः, उधुषणम् , उल्लकसनम् ।
