SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 118
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ देवकाण्डः २ ] 'मणिप्रभा’व्याख्योपेतः श्जनश्रुतिः किंवदन्ती खार्तैतिह्यं पुरातनी ||१७३ || ३ बार्ता प्रवृत्तिर्वृत्तान्त उदन्तो४ऽयाह्नयोऽभिधा । गोत्रसंज्ञानामधेयाऽऽख्याऽऽह्वाऽभिख्याश्च नाम च ॥ १७४॥ '५सम्बोधनममिन्त्रण६माह्वानं त्वभिमन्त्रणम् | ७सहूतिर्बहुभिः कृता ।। १७५ ।। . “आकारणं हवो हूतिः उदाहार उपोद्घात उपन्यासश्च वाङ्मुखम् । ६ व्यवहारो विवादः स्यात् १० शपथः शपनं शपः ।। १७६ ।। उपश्रुतिः ।। १७७ ।। ११ उत्तरं तु प्रतिवचः १२ प्रश्नः पृच्छाऽनुयोजनम् । कथङ्कथिकता चा१३थ देवप्रश्न अन्तर्धानपटुन सिद्धपुरुषो नाप्याशुगो मारुतस्तीक्ष्णास्यो न च सायकस्तमिह ये जानन्ति ते पण्डिताः ||" इन दोनों पद्योंका अर्थ प्रथमतः विरुद्ध प्रतीत होता है, किन्तु क्रमश: नारिकेलफल और मस्कुण ( खटमल ) अर्थ माने जानेपर सरल हो जाता है || १. 'जनश्रुति' के २ नाम हैं - जनश्रुतिः, किंवदन्ती ॥ २. 'प्राचीन बात' का १ नाम है - ऐतिह्यम् ॥ ७३ ३. 'बात, वृत्तान्त' के ४ नाम हैं - वार्ता, प्रवृत्तिः, वृत्तान्तः, उदन्तः ॥ ४. 'नाम, संज्ञा' के नाम हैं—आह्वयः, अभिधा, गोत्रम्, संज्ञा, नामधेयम्, श्राख्या, आह्ना, श्रभिख्या, नाम ( - मन्, पुन ) ॥ ५. 'सम्बोधन' के २ नाम हैं - संबोधनम् श्रामन्त्रणम् || " ६. ' आह्वान, पुकारना, बुलाना' के ५ नाम हैं—आह्वानम्, अभिमन्त्रणम्, आकारणम्, हवः, हूति: ( स्त्री ) ॥ ७. 'बहुत लोगों के द्वारा बुलाने का १ नाम है - संहूतिः ॥ ८. 'उपोद्घात' के ४ नाम हैं- उदाहारः, उपोद्घातः, उपन्यासः, वाङ्मुखम् ॥ ६. 'विवाद, झगड़ा के २ नाम हैं —— व्यवहारः, विवादः ॥ १०. 'शपथ, सौगन्ध' के ३ नाम हैं-- शपथ:, शपनम्, शपः ॥ ११. 'उत्तर, जवाब' के २ नाम हैं -- उत्तरम्, प्रतिवचः ( - चस् ) ।। १२. 'प्रश्न, सवाल' के ४ नाम हैं-- प्रश्नः, पृच्छा, अनुयोजनम् ( + अनुयोगः, पर्यनुयोगः), कथं कथिता ॥ १३. ‘देवोंसे पूछने’के २ नाम हैं – देवप्रश्नः, उपश्रुतिः । विमर्श —‘पुरुषोत्तम'देवनृपति' ने ' त्रिकाण्डशेष' नामक अपने ग्रन्थमें'चित्तोक्तिः पुष्पशकटी देवप्रश्न उपश्रुतिः' (२/८/२६) इस वचन द्वारा ' श्राकाशबाणी’के ‘चित्तोक्तिः, पुष्पःराकटी, दैवप्रश्नः, उपश्रुतिः' – ये ४ नाम कहे हैं ।
SR No.002275
Book TitleAbhidhan Chintamani
Original Sutra AuthorHemchandracharya
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, Hargovind Shastri
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year1966
Total Pages566
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy