________________
देवकाण्डः २ ]
'मणिप्रभा' व्याख्योपेतः
प्रद्युम्नः श्रीनन्दनश्च कन्दर्पः पुष्पकेतनः । १ पुष्पाण्यस्येषुचापाखाण्य२री शंवर शूर्पकौ ॥ १४२ ॥ ३ केतनं मीनमकरौ ४ वारणाः पञ्च ५रतिः प्रिया । ६ मनः शृङ्गारसङ्कल्पात्मानो योनिः सुहृन्मधुः ।। १४३ ।। सुतोऽनिरुद्ध ऋष्याङ्क उषेशो ब्रह्मसूश्च सः ।
Eगरुडः शाल्मल्यरुणावरजो विष्णुवाहनम् || १४४ ।। सौपर्णेयो वैनतेयः सुपर्णः सर्पारातिर्वज्रिजिद्वज्रतुण्डः । पक्षिस्वामी काश्यपिः स्वर्णकायस्तादर्यः कामायुर्गरुत्मान् सुधाहृत् ।। १४५ ।।
६५
विषमायुधः, दर्पकः, कामः, हृच्छयः ( + मनसिशय: ), प्रद्युम्नः, श्रीनन्दनः, कन्दर्पः, पुष्पकेतनः, ( यौ०—- पुष्पध्वजः,' । +कन्तुः ) ।। शेषश्चात्र -- कामे तु यौवनोद्धे दः शिखिमृत्युर्महोत्सवः । रामान्तकः सर्वधन्वी रागरज्जुः प्रकर्षकः ।। मनोदही मथनश्च ।
बाण, चाप ( धनुष ) और अस्त्र पुष्य हैं, कुसुमबाणः, पुष्पचाप:, कुसुमधन्वा (वन् ),
१. इस कामदेवके ( अतएव यौ० – पुष्पेषुः पुष्पास्त्रः, कुसुमायुधः, " नाम 'कामदेव' के हैं ) ॥
२. 'कामदेव के दो शत्रु हैं, उनका १–१ नाम है - शंवरः, शूर्पकः । .. ( अतएव यौ० - शंकरारिः, शूर्पकारि:,
•"
नाम भी कामदेव के होते हैं ) ॥ ३. 'कामदेवकी पताका' दो है – उनका १–१ नाम है - मीन:, मकर:, ( श्रतएव यौ० - मीनकेतनः, झषध्वजः, मकरकेतनः, मकर******) ||
ध्वजः,
४. 'कामदेव के पाँच बाण हैं । ( अतः यौ० - विषमेषुः, पञ्चबाणः,་~~~~~~) ।।
"
५. 'कामदेवकी स्त्री'का १ नाम है - रतिः अतएव यौ०—-रतिवरः, रतिपति:, .....) ।।
६. कामदेवके ये योनि ( उत्पत्तिस्थान ) हैं -- मन: (-स्), शृङ्गारः, संकल्प:, आत्मा ( - त्मन् ) ॥
७. 'कामदेवका मित्र 'मधु' अर्थात् वसन्तऋतु है |
८. 'कामदेव के पुत्र' (अनिरुद्ध ) के ४ नाम हैं – अनिरुद्धः, ऋष्याङ्कः, उषेशः, ब्रह्मसूः ॥
६. 'गरुड' के १७ नाम हैं -- गरुड: ( + गरुल: ), शाल्मली (-लिन् ), अरुणावरजः, विष्णुवाहनम्, सौपर्णेयः, वैनतेयः, सुपर्णः, सर्पारातिः, ५ श्र० चि०
