________________
न्यायमञ्जरी प्रतिषेधोऽवगम्यते। क्वचिद्व्यक्तेः प्राधान्यं, जातेरङगभावः-यथा 'गां मुंच' 'गां बधान' इति नियतां कांचिव्यक्तिमुद्दिश्य प्रयुज्यते। क्यचिदाकृतः प्राधान्यं, व्यक्तरङगभावः, जाति स्त्येव-यथा 'पिष्टमय्यो गावः क्रियन्ताम्' इति सन्निवेशचिकीर्षया प्रयोग इति । सर्वसर्वगतत्वेऽपि जाते *मृदगवादौ विशिष्टा वृत्तिरित्युक्तम् । तदेवं गवाश्वादिशब्दानां तावत् तद्वानर्थ इति सिद्धम् ॥
[जातिरहितपदार्थस्थले गतिप्रदर्शनम् ] येषामर्थेषु सामान्यं न संभवति, तैः पुनः । उच्यते केवला व्यक्तिराकाशादिपदैरिव ॥ एवं डित्यादिशब्दानां संज्ञात्वविवितात्मनाम् ।
अभिधेयस्य सामान्यशून्यत्वाद्व्यक्ति वाचिता ॥ अत एव हि द्रव्यशब्दा इत्युच्यन्ते ॥
ये पुनः कल्पितानेकभेदवृत्ति प्रचक्षते । वाच्यं तत्रापि सामान्यं 'अतीव ग्राहिकास्तु ते ॥ न हि डित्थत्वसामान्यं दृश्यते गगनत्ववत् । कल्पनायास्तु नो भूमिः काचिदस्ति विपश्चिताम् ।।
* मृदा निर्मितगोप्रतिमादौ ।।
| कल्पिता:-अनुमिताः, भेदाः-व्यक्तिभेदाः । कल्पान्तरादिगगनव्यक्ती. रादाय गगनत्वादीनामपि सामान्यत्वसंभवेऽपि डित्थादौ न तथेत्याशयः ॥ ये प्रचक्षते ते अतीव ग्राहिकाः इति नर्भोक्तिः॥
1 प्रतिषेधो-ख,
वाच्यता-क,
दृश्यते गगनत्ववत्-ग.
