________________
708
हृत्पुण्डरीकविकसत्सकलानवद्य
विद्यावदातवदनः क्व जनोऽस्मदादिः । क्वायं वटुः ? कतिपयाक्षर लेश लिप्तजिह्वान्वितः कथमनेन सहाभिदध्मः ॥
दानागन्धगजकुम्भकपाट भेदि
भीमस्फुरन्नखशिखा शिखरः क्व सिंहः । क्वामी समीरण विधुतपुराणपर्ण* पातोद्भवद्भयविलोलदृशः कुरङगाः ॥
इत्यादि यद्वा तद्वा प्रलपन्नास्ते ॥
[ विक्षेप: ] कार्यव्यासंगात्कथाविच्छेदो विक्षेपः ॥ ५.२.२० ॥
उद्ग्राहणिकामुपक्रम्य वा तद्ग्राहयितव्यं मयेति प्रतिश्रत्य वाऽभिमुखं प्रतिवादिनि सन्निहितेषु प्राश्निकेषु कार्यव्यासङ्गं व्यपदिशति 'इदं मे करणीयमपहीयते, गच्छामि' इत्यभिधाय कथां विच्छिनत्ति यः स विक्षेपेण पराजीयते । अन्यतरनिग्रहान्ता हि कथा भवति । सत्थं कथां कुर्वन् - आत्मनैवात्मानं निगृह्णाति । ' प्रतिश्यायेन मे कण्ठोपरोधः उदपादि, पदमपि वक्तुं न युज्यते' । 'जननी मे जीवितं जहाति स्म, तां श्मशानभुवं प्रापय्य वह्निसात्करोमि इति ॥
* पुराणपर्णपातः - पुराणपर्णपातजन्यशब्दः ॥
+ प्राय इति शेषः । कदाचित् जयपराजय निर्णयो न भवेदपि ॥
न्यायमञ्जरी
कायां-च.
