________________
642
[ गौणलक्षिणकयोर्भेदः ]
--
गौणाक्षिणयोः कथं विशेष: ? इति चेत् — उच्यते ' - सत्यं 'गौणेsपि लक्षणा विद्यते । एवं सति गो' शब्दः स्वार्थमभिधाय सास्नादि मन्तं, तदीयान् गुणानेव 'जाड' मौढ चतिष्ठन्मूत्रणादीन् लक्षयति । न तु तावत्येत्व विरमति । स तु सामानाधिकरण्येन वाहीकेsपि प्रवर्तते । 'गौर्वाहीक:' इत्येवं प्रयुज्यमानः स गौणो भवति ॥
यस्तु स्वार्थाभिधानानन्तरं तदितरमर्थं गुणमंगुणं वा लक्षयत्येव, न सामानाधिकरण्येन परत्र प्रयुज्यते शब्दः, स लाक्षणिको भवति 'गङगाय घोषः प्रतिवसति' इति । तथा चोक्तं 'गौणे 'हि' * प्रयोगः", न लक्षण : याम्' इत्यलं शास्त्रान्तरोद्गारगनाभिः कथाभिः ॥
मुख्यमर्थमय लाक्षणिकं वा
गौणमप्यवगमय्य च शब्दः ।
लोकवेदविहितं व्यवहार
Sपि ख,
सन्तनोति तदभिज्ञमतीनाम् ॥
कुर्यादाक्षेपं यश्च भाक्ते प्रयोगे
'मुख्यं मत्वार्थं तत्र वक्तुर्न दोषः । तेन त्वात्मीयं शब्दवृत्तानभिज्ञं
रूपं व्यक्तं स्यादत्र वृद्धाः प्रमाणम् ॥
[ छलभेदाक्षेपपरिहारौ ] एवं छलस्य विशेषलक्षणान्यभिधाय तत्परीक्षार्थमाक्षेपं करोति
* समानाधिकरणेत्यादिः । इदं वाक्यै प्राभाकरस्येति चक्रधरः ॥
1 चेत् कथ्यताम् - खः
6 गे-ख
न्यायमञ्जरी
2 गो-ख,
• वाच्यं - ख.
3
मान्द्या - ख.
