________________
574
न्यायमञ्जरी नन्वयः। यदमूर्त तन्नित्यमिति वक्तव्ये, यन्नित्यं तदमूर्तमिति विपरीता. न्वय इति ॥
[वैधर्म्यदृष्टान्ताभासाः] वैधर्म्यदृष्टान्ताभासा अपि पंचैव साध्याव्यावृत्तः, साधनान्यावृत्त उभयायावत्त इति वस्तुदोषास्त्रयः। अव्यतिरेकः विपरीतव्यतिरेक इति वचनदोषौ द्वौ । यथा तत्रैव हेतौ-यत्र नित्यत्वं नास्ति, तत्रा मूर्तत्वमपि नास्ति, यथा परमाणुष्विति साध्याव्यावृत्तः। 'यथा बुद्धाविति साधनाव्यावृत्तः । यथाऽऽकाश इत्युभयाव्यावृत्तः। नित्यत्वामूर्तत्वे घटे न विद्यते इत्यव्य. तिरेकः। 'यत्र नित्यत्वं नास्ति, तत्रामूर्तत्वनपि नास्ति' इति वक्तव्ये, 'यत्रामूर्तत्वं नास्ति तत्र नित्यत्वमपि नास्ति' इति विपरीतव्यतिरेक इति ॥
एते च वस्तुवृत्तेन हेतुदोषा एव, तदनुविधायित्वात् । अत एव हेत्वाभासवत् सूत्रकृता नोपदिष्टाः। अस्माभिस्तु शिष्यहिताय प्रदर्शिता एवम् ॥
[उपनयलक्षणम् ] उदाहरणापेक्षः तथेत्युपसंहासे न तथेति वा .
साध्यस्यापनयः ॥ १-१-३९ ॥ उदाहरणम् आत्मलाभे अपेक्षत इति-उदाहरणापेक्षः पक्षधर्मोपसं. हारः* उपनयः। द्विविधश्चासौ-तथेति, न तथेति वा, उदाहरणद्वै
___* हेतोः पक्षवृत्तित्वोपसंहार इत्यर्थः ।।
___1 त्र-ख,
बु-ख,
'आकाशः-ख,
अ-ख.
