________________
538
न्यायमञ्जरी - [विप्रतिपत्तेः संशयजनकत्वम् ] - विरूद्धा प्रतिपत्तिः विप्रतिपत्तिः। अस्त्यात्मेत्येके, नास्त्यात्मेत्यपरे। सेयं विप्रतिपत्तिरूपलभ्यमाना-*विशेषस्मरणद्वारेण संशयमावहति । न चेह कश्चिदनुगतो व्यावृत्तो वा धर्मः संशयकारणं, अपि तु विप्रतिपत्तिरेवेति । किं तत्रापि त्रिपद परिग्रहेण लक्षणवर्णनम्, एकेनैव वा पदेनेति पूर्ववदाचार्यद्वयमतमनुसरणीयम् ॥ [उपव्यब्ध्यलवस्थया संशयः1
.. उपलब्ध्यव्यवस्थातः खल्ववपि भवति संशयः। सच्चोदकमुपलभ्यते यथा हृदादिषु। क्वचिदसच्च भास्करकरनिकरप्रतिफलनतरलितासु मरुस्थालीषु। तदेवमुपलब्धख्यवस्थितत्वात् क्वचिदुपलभ्यमाने भवति संशयः-किमिदं सदुपलभ्यते, किमसदिति ॥ . .
[अनुपलब्ध्यव्यवस्थया संशयः ] अनुपलब्ध्यव्यस्थातश्च भवति संशयः। किंचिदसदेव नोपलभ्यते नभःसमादि। किचित्सदपि नोपलभ्यते मृदन्तरितशङकुमूलजलादि । तदन्यत्रानुपलभ्यमाने संशेते पुमान्, किमिदमसदेव नोपलभ्येते, उत सदिति ॥
[अव्यवस्थायाः स्वरूपम् ] अव्यवस्थशब्देनात्र पूर्व पर्यायेण प्रवृत्तसदसदाश्रितविशेषादर्शनं सूचितम् : इदानों पुनः अर्थक्रियासमर्थतादिविशेषदर्शनशून्यचेतसां
* विशेषस्मरणं-कोटिद्वयस्मरणम् ॥
* उपलब्धेख्यवस्था अनुपलब्धौ, अनुपलब्धेरव्यवस्था उपलब्धौ च विश्राम्यतीति अनयोः को भेद इति शङ्कां वारयति-अव्यवस्थेत्यादिना ॥
अ-ख,
२ रूप-ख,
का-ख;
